Versterk je verhaal: herhaal!

Herhalingen worden vaak afgeschilderd als 'slecht' of saai. Zeker in de schrijfwereld, waar storende herhalingen en onnodige woorden zo veel mogelijk worden geschrapt, want je wilt toch niet twee keer hetzelfde zeggen? Toch kunnen herhalingen een krachtig stijlmiddel zijn dat meerdere voordelen met zich meebrengt.

---

Herhalen is onthouden

Eén van deze voordelen is dat herhalingen in het hoofd van de lezer blijven plakken. Dit kun je gebruiken om onderscheid aan te brengen tussen belangrijke en minder belangrijke verhaalelementen. Met een herhalend motief kun je wijzen op een achterliggend thema en door extra nadruk te leggen op een bepaald detail weet de lezer dat dit een aanwijzing zou kunnen zijn.

Aan de andere kant kun je dit ook juist gebruiken om ervoor te zorgen dat een kleiner verhaalelement niet verloren gaat in de zee van het grotere verhaal. Dan herhaal je bijvoorbeeld het uiterlijk van een gebouw of het kenmerkende trekje van een bijfiguur. Dit is ook de reden waarom vlakke personages vaak goede bijfiguren maken: de lezer onthoudt hun repetitief gedrag.

Sfeer en stijl

Herhaling kan ook gebruikt worden om een specifieke sfeer of schrijfstijl te creëren. Voor een poëtische schrijfstijl kun je bijvoorbeeld klanken of zinspatronen herhalen. Zit je in het perspectief van een kind, dan zou je veel korte zinnetjes kunnen gebruiken of juist herhalend gebruik maken van het woord 'en'.

Maar herhalen hoeft niet letterlijk te blijven. Je kunt ook sfeer scheppen door een suggestie te herhalen. Stem hiervoor je woordkeuzes af op een centraal onderwerp wat je wilt suggereren. Beschrijf je bloed, hitte en liefdesuitingen, dan suggereer je al snel de kleur rood. Gebruik je veel metaforen die gerelateerd zijn aan wapens en de dood, dan suggereer je gevaar en een potentiële moord. Deze techniek kun je dus ook gebruiken voor foreshadowing.

Emoties

Het herhalen van angstaanjagende beschrijvingen kan ook iets anders betekenen: het hoofdpersonage is bang. Ook letterlijke herhalingen kun je gebruiken om de emoties van het hoofdpersonage over te brengen. Een personage dat sterk onder de invloed is van een emotie, heeft misschien een terugkerende gedachte.

Hannah deed haar sloffen aan, huppelde naar de deur van haar hotelkamer en draaide de deurknop. De deur zat op slot. Ze voelde in haar zakken, keek rond op de nachtkastjes. De deur zat op slot. Ze duwde en trok, draaide de deurknop heen en weer, heen en weer, schopte en trommelde op het hout van de deur totdat haar handen brandden. De deur zat op slot.

Dit werkt niet alleen bij negatieve emoties: ook voor positieve emoties kun je herhaling gebruiken. Misschien herhaalt jouw hoofdpersonage de naam van zijn geliefde in zijn hoofd.

Terugkerende gedachten zijn niet de enige manier om herhaling te gebruiken voor het laten zien van emoties. Je kunt je emotionele personage een actie laten herhalen (telkens tegen een stoeltje schoppen wijst op verveling of boosheid), of een woord in hun dialoog.

Verwachting en contrast

Het herhalen van een patroon roept bepaalde verwachtingen op. Door op deze verwachtingen in te spelen, kun je een reactie bij de lezer oproepen. Denk aan humor of een schrikeffect. Kom met een verrassende wending op het moment dat de lezer nog een herhaling verwacht, of stel de laatste herhaling uit tot een moment waarop de lezer het niet aan ziet komen.