Schrijfwoordenboek: foreshadowing

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we foreshadowing.

---

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: foreshadowing.

Wat is foreshadowing?

Foreshadowing is het geven van hints over het verloop van het verhaal of iets anders wat later een rol zal spelen. Dit prikkelt de nieuwsgierigheid van de lezer en geeft hem bepaalde verwachtingen. Een vieze geur kan duiden op een lijk dat verstopt zit; een korte anekdote over taarten bakken geeft aan dat dit later in het verhaal (letterlijk of als metafoor) terug zal komen. Soms verhoogt foreshadowing de spanning; soms dient het vooral om informatie geleidelijk te doseren. Tegelijkertijd versterkt foreshadowing de geloofwaardigheid van het verhaal.

Geloofwaardigheid en verteerbaarheid

Een verhaalelement voelt namelijk 'kloppender' wanneer het niet uit het niets komt vallen, maar er al eerder in het verhaal verwijzingen naar zijn geweest. Als Rapunzel blijkt te kunnen vliegen en hiermee uit de toren ontsnapt, voelt dit als een goedkope uitweg. Maar als ze in die ene scène per ongeluk een meter de lucht in zweefde en in die andere al verdacht hoog kon springen, dan voelt deze twist natuurlijker.

Het herhalen van informatie maakt de informatie bovendien makkelijker verteerbaar. Als de naam van de kapitein al eerder is langsgekomen, onthoudt de lezer het sneller op het moment dat hij een belangrijker personage wordt.

Spanningsopbouw

Foreshadowing maakt het verhaal niet alleen vollediger, maar kan ook spanning opbouwen door de anticipatie dat er iets gaat gebeuren. Is het niet gelijk duidelijk waar de foreshadowing op wijst, dan wordt de lezer nieuwsgierig naar het antwoord: wat is dat tikkende geluid? Weet de lezer wél wat er gaat gebeuren en het personage niet, dan creëert dit een gevoel van dreiging, wat eveneens bijdraagt aan de spanning. De lezer weet dat er een bom onder de tafel zit, maar de personages weten dit niet en kletsen vrolijk over het weer. Iedere seconde rijst de spanning hoger: zullen ze op tijd wegkomen?

Types foreshadowing

Foreshadowing kan van alles zijn, van een klein detail tot een hele scène. Het kan hinten naar een onthulling, een karaktereigenschap, of iets uit de setting. Bovendien kan dit gehint op verschillende manieren gebeuren, van subtiele aanwijzingen tot symboliek tot het verklappen van 'spoilers'.

In de mysterie- en thrillergenres wordt volop gebruik gemaakt van foreshadowing, maar ook in andere verhalen komt het veel voor. De Harry Potter-serie zit er bijvoorbeeld vol mee, vaak vermomd als grapjes of onbelangrijke details.