3 redenen waarom een vlak personage niet mag ontbreken in je verhaal

Een vlak of statisch personage is een personage dat gedurende het verhaal hetzelfde blijft. Van karakterontwikkeling is er geen sprake. Vaak heeft zo’n personage één typerende karaktertrek. Herhalend gedrag kan ook voorkomen, zoals de slechterik die voortdurend met zijn snor speelt of de juf die elke dag hetzelfde kind onterecht straft. Statische personages zijn eenzijdig en voorspelbaar.

Schrijvers krijgen vaak het advies om zulke personages te vermijden. Vlakke personages kunnen echter juist waarde toevoegen aan een verhaal. Veel iconische personages zijn statisch: de grote boze wolf, Donald Duck en zelfs meesterdetective Hercule Poirot (bekend van onder andere Murder on the Orient Express). Hier zijn drie redenen om een vlak personage toe te voegen aan jouw verhaal.

1. Herhalen is onthouden

Door terugkerende gewoonten en een sterke karaktertrek blijft een vlak personage makkelijk in het hoofd van de lezer plakken. Dit is handig voor bijfiguren die anders in vergetelheid zouden raken. Ook vormt een sterk, vlak hoofdpersonage een leidraad in lange series: in elk nieuw verhaal komen dezelfde herkenbare elementen van dit personage terug. Vandaar dat Poirot zo succesvol is: de lezer raakt vertrouwd met zijn obsessies, arrogantie en excentriciteit.

2. Het zorgt voor humor

Humor is een bekende functie van vlakke personages. De voorspelbaarheid en sterke karaktertrekken van verschillende typetjes zorgen voor grappige situaties. Zo moet men lachen als de klunzige Buurman en Buurman zichzelf de zoveelste pechsituatie in werken, of als een verwende prinses een vieze kikker moet kussen. Voor een extra twist kun je de rollen omdraaien: opeens staat de grote boze wolf in een jurk op het bal. In plaats van de voorspelbaarheid zorgt nu juist de verrassing voor humor: het is grappig omdat het niet klopt.

Schrijf je geen humoristisch verhaal? Een statisch bijfiguur is een luchtige tegenhanger tussen serieuze scènes in. Met deze adempauze tussendoor komen de sombere of spannende scènes juist sterker over.

3. Contrast met de omgeving

Een verhaal is saai als er niets verandert. Schrijf je een statisch hoofdpersonage? Laat dan de omgeving of de personages om hem heen veranderen. Dit werkt zowel in humoristische als in serieuze verhalen. In de meeste gevallen veroorzaakt het hoofdpersonage deze verandering: denk aan de held die de wereld redt of Buurman en Buurman die per ongeluk hun eigen pech creëren. Een andere mogelijkheid is een hoofdpersonage dat zich niet aanpast aan opgelegde veranderingen. Dit gebeurt in Shirley Jacksons psychologische horrorroman We Have Always Lived in the Castle, waarin hoofdpersonage Merricat zich stug verzet tegen verandering. Haar obsessie met huishoudelijke rituelen tijdens benarde situaties werkt onheilspellend.