Bron Pexels

Schrijfwoordenboek: motief

Vivian Deegens

22 augustus 2019 - 15:00

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo kun je beter leren begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze kort toe.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wil weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: het motief. Van Dale geeft de volgende betekenissen bij dit woord:

1. grond waarop je iets verdedigt; beweegreden, drijfveer

2. door een kunstenaar uitgewerkt onderwerp

3. (in samenstellingen) dessin, patroon: bloemmotief

Het motief van een schurk

Misschien lijkt de eerste betekenis die Van Dale geeft het meest op de associatie die je bij deze schrijfterm hebt. In misdaadverhalen speelt het motief dat schurken of vermeende daders hebben vaak een belangrijke rol. Het motief van een schurk is de beweegreden van die persoon, de reden dat het personage zich op een bepaalde manier gedraagt, en bijvoorbeeld iemand vermoord heeft. Het motief is vaak een gebeurtenis in het verleden zijn, in combinatie met het karakter van dat personage.

Motief als patroon

Een andere en bredere betekenis van deze schrijfterm is die van het motief in de literatuur. Motieven zijn patronen van elementen binnen een verhaal, of door meerdere verhalen heen. Herhaling is belangrijk om het motief te herkennen. Motieven in een verhaal kunnen bijvoorbeeld een terugkerende handeling, geur, combinatie van woorden of een verwijzing naar een andere boektitel zijn. Motieven door meerdere verhalen heen bestaan vaak uit grotere elementen. Denk bijvoorbeeld aan het motief van de schurk, het onbewoonde eiland, de vadermoord en de dubbelganger.

Het verschil tussen motief en thema

Een motief in een verhaal is niet hetzelfde als een thema, maar een motief verwijst vaak wel naar een belangrijk thema in het boek. Zo kan het motief van de geur van appelbloesem in een verhaal bijvoorbeeld verwijzen naar een prettige herinnering uit de jeugd van het hoofdpersonage. Dat hoofdpersonage heeft in het verhaal veel tegenslagen te verwerken, en verlangt naar het prettige maar onbereikbare gevoel uit die herinnering van destijds. Je kunt het thema dan verwoorden als het verlangen naar vroeger.