Is een literair agent iets voor jou?

@ Marriejeanne: Precies hetzelfde geldt voor een uitgeverij. Daar krijg je ook geen inzage in de stukken. Ik heb alleen ervaring met grote uitgeverijen, waarvan de laatste ook nog eens zeer commercieel is, maar om nou te zeggen dat ik ook maar énig idee heb van wat daar achter de schermen speelt: nee. Voorbeeld: ik informeerde naar de oplage van mijn laatste boek. Mijn uitgever sloeg me op de schouder en riep: "Zeker 8.000 exemplaren, afgaand op de voorverkoop, en misschien moeten we zelfs denken aan 10.000." Enigszins verbluft ging ik naar huis. Later, het boek was inmiddels een maand uit en had een tweede druk beleefd, vroeg ik er nóg eens naar: "Hoeveel was die eerste druk nou?" Hij omzeilde de vraag en schonk mij nog eens een extra glas champagne in: "Geen zorgen, meisje. Dat boek loopt als een trein." Ik herhaalde mijn vraag, en opnieuw draaide hij er omheen. Pas de derde keer kwam hij eindelijk over de brug: "Vierduizend." Dat was heel wat minder dan hij oorspronkelijk had aangekondigd, en bovendien zag ik aan zijn gezicht dat hij loog. Toen ik wéér een paar maanden later op de uitgeverij was en iemand ánders sprak, kreeg ik wéér een ander getal te horen. In alle eerlijkheid: ik weet het nog steeds niet. De royalty's worden bij deze uitgeverij ook nooit betaald. Ik heb in elk geval nog niks gezien. Ander voorbeeld: op basis van mijn debuut werd een toneelstuk gemaakt. Leuk, zeg! Dus ik belde de uitgever (dit was bij een ándere uitgeverij) en vroeg naar eventuele royalty's. Nee, daar moest ik me niks bij voorstellen, klein circuit, blabla - zoiets was meer voor eer. Nou, prima. De eer is ook leuk. Het stuk werd opgevoerd in een literair theater en ik zag zelf ook wel dat ik daar geen miljoenen mee ging binnenhalen. Veel later, er gingen een paar jaar overheen, ontdekte mijn broer toevallig dat het stuk door het hele land én België heeft getoerd, het is langdurig in grote zalen opgevoerd en door verschillende gezelschappen gespeeld. Met dit eervolle toneelstuk heb ik verdiend: nul cent. Bij de uitgeverij zeggen ze: "Wij hebben daar nooit iets over gehoord." Oh, vervelend zeg. Wat kan ik doen? Conclusie: daar neem je een agent voor in de arm. Dát is zijn functie. Jij zoekt het onheil in de verkeerde hoek. Het zijn juist de uitgeverijen die mistig doen. Een agent kan zich dat niet veroorloven, het is namelijk zijn taak om jou zakelijk bij te staan. Het is zelfs de reden waarom het hele agentgebeuren is ontstaan: uitgevers naaien je waar je bijstaat. Die 10% is natuurlijk een fooi, dat weten die uitgevers ook wel. Agenten proberen dat percentage omhoog te krijgen. Schrijvers zijn inderdaad niet erg zakelijk ingesteld, dat is duidelijk. De uitgeverij profiteert daarvan. Dáárom zijn de meeste uitgeverijen ook niet blij met (onafhankelijke) agenten. Die agenten zitten namelijk achter hún centjes aan. Mijn agent is oorpsronkelijk advocaat geweest; binnenkort laat ik hem eens bellen over die achterstallige royalty's en reken maar dat het geld dan snel op mijn rekening staat. Bij kleine uitgeverijen zal dit allemaal veel minder spelen, maar geloof me: bij grote uitgeefhuizen sta je héél gek te kijken van de takkenzooi die ze ervan maken. Laatst waren ze mijn contract kwijt; of ik mijn exemplaar even wilde faxen. Grapjassen. Of ze maken per ongeluk een zetproef van de verkeerde versie van het manuscript. Foutje, sorry! Jammer alleen dat een zetproef erg duur is, en dat het dus niet opnieuw kan. Daar heb ik úren om moeten zeuren, en pas toen ik mijn agent liet bellen, waren ze bereid het boek te drukken zoals ik het had geschreven. Zelfde verhaal met het formaat van het boek: dat was veel te klein, een soort cadeauboekje. Lettertype: idem. Dat was alleen met een vergrootglas te lezen. Dit alles onder het motto: Lekker goedkoop. Ja, wat dacht je dan?! Ook in deze kwestie heeft mijn agent onderhandeld, en zo is alles toch nog goed gekomen. Nou ja, dat dénk je dan. Want de uitgeverij is de baas, de uitgeverij beslist, en als ze niet kunnen bezuinigen op formaat en lettertype, dan doen ze het wel op de promotie. Als ze die bezuiniging niet linksom kunnen halen, dan halen ze hem wel rechtsom. Ik ben geen uitzondering, hoor. Onlangs las ik nog een stuk op internet, helaas ben ik titel en auteur vergeten, waarin een schrijver fulmineerde over de vijf (5!) uitgeverijen die hij met steeds grotere wanhoop had versleten. Overal werd hij belazerd, voorgelogen, aan het lijntje gehouden, afgeknepen, enzovoort. Eén groot tranendal. Echt: niet te geloven. Maar ik geloofde het meteen. Ik ken genoeg van dat soort verhalen. En ja, als je bang bent dat je wordt bestolen door je eigen agent, dan heb je de verkeerde agent te pakken. Als dat soort agenten al bestaan. Lijkt me niet. Het is een wisselwerking, een samenwerking, en daarbij hoort wederzijds vertrouwen. Je moet elkaar in het leven ook iets gunnen, natuurlijk.

.

.

D.J.B.: Ik had het over de oplage, het aantal exemplaren dat van de drukpers rolt. Er was op dat moment al een tweede druk, ik informeerde naar de eerste druk, die dus al was verkocht. Daar is niks mistigs of ingewikkelds aan. Maak er dan voor jezelf van: "Ik meende aan zijn gezicht te zien dat hij loog." (En dat bleek later te kloppen.) Zo beter? :)

@ Rudolf: nee, 'oplichten' is te sterk uitgedrukt, en eerlijk gezegd lig ik er niet wakker van - het gaat (zoals al eerder werd gezegd) om weinig geld, het blijft literatuur en die paar duizend euro zijn natuurlijk peanuts. Een slachtoffer voel ik me niet, ik kan de humor wel inzien van dit soort praktijken. Maar het is wel de realiteit. Hoe groter de uitgeverij, hoe minder persoonlijke aandacht voor de schrijver. Het draait allemaal om geld, dat is ook heel begrijpelijk, en bovendien: als je eenmaal succes hebt, profiteer je daar als schrijver natuurlijk van mee. Zo werkt het dan ook wel weer. Maar zolang je in de marges opereert, dus met oplages van een paar duizend boeken, tel je niet mee. Dat is óók wel weer begrijpelijk, die mensen hebben wel wat anders aan hun hoofd dan jouw lullige boekje en jouw lousy royalty's, maar dan kan een agent dus best handig zijn.

Muzikanten tekenen een loonverdelingsverklaring. Artiesten die via een impressario aan de bak komen, tekenen ook een overeenkomst. Niets geheimzinnings aan.

en als je "goed" bent en veel "opbrengt" (geloof niet dat die twee trouwens per definitie samengaan, maar ik bedoel vanuit commercieel opzicht) heb je dan sowieso niet veel in de melk te brokkelen? Zoals met de meeste beroepen waar men je niet kwijt wil?? Ik bedoel maar, je kan tenslotte altijd stoppen met een woord op papier te zetten en dan verdient er niemand meer iets aan.

Yep Sabarinde En uiteindelijk zijn er altijd rotte appels, maar er zijn ook genoeg uitgeverijen, agenten, impressario's etc. die hun werk wel oprecht doen. Ik heb zelf kunstmanagement gestudeerd, jarenlang in theaters, bij radio en tv gewerkt en ook nog een tijdje bij een adviesbureau dat gespecialiseerd is in kunst. Mijn indruk is over het algemeen nog altijd positief en ik heb zeker niet het idee dat het allemaal om geld draait.

een uitgeverij of een agent kunnen veel geld verdienen, maar geld verdienen om het geld verdienen ten koste van de "Werker", de "Auteur".....zijn m.i. "short lived" en bij slechte PR is, lijkt mij, niemand gebaat voor de lange termijn.

Mensen mensen, als ik zo vrij mag zijn: er wordt nogal wat wilde verhalen het net opgeslingerd in deze topic. Graag wil ik even het een en ander verduidelijken. Allereerst: iedere 'normale' uitgeverij gebruikt het Modelcontract (als een uitgeverij dat niet doet moet je je wel heel erg achter je oren krabben voordat je een contract tekent). Daarin staat niet alleen je royaltypercentage maar ook precies vermeld wat het voorschot is dat je krijgt. Jij bent als schrijver degene die een contract heeft met de uitgeverij, niet de agent. De uitgeverij keert voorschotten en royalty's aan jou uit, niet aan je agent. Eventueel heb je daarnaast een aanvullend contract met een agent voor het percentage van je royalty's die hij krijgt voor zijn werk. Volgens het Modelcontract is je uitgeverij contractueel verplicht voor 1 mei van ieder jaar jou op de hoogte te brengen van de jaarrekening voor je boek(en). Die jaarrekening gaat over het boekjaar voorafgaande aan die 1 mei. In die jaarrekening staan de aantallen verkochte exemplaren, voorraad, aantallen retouren, aantallen promotie-exemplaren etcetera. Ook staat erin of en hoeveel royalty je krijgt over de verkochte exemplaren. Zelf probeer ik altijd te vergeten dat die jaarrekening nog komt. Dan is de verrassing des te groter: wow, ik krijg nog 600 euro royalty's :-)) Mijn uitgeverij keer vervolgens binnen 30 dagen de verschuldigde royalty's uit. Heb je een agent, dan keer jij weer het afgesproken percentage uit aan je agent. Als ik me goed herinner mag je een voorschot over de royalty's vragen aan de uitgeverij, maar alleen als je een bestseller hebt (d.w.z.: er moet ook daadwerkelijk wat uit te keren zijn.) Als je de cijfers die je uitgeverij je geeft in de jaarafrekening niet vertrouwt, dan heb je het recht een accountant de boeken van de uitgeverij te laten controleren en verslag te laten uitbrengen aan jou. Ik wil niet beweren dat er nooit gekke dingen gebeuren, maar de wilde speculaties die in deze topic de ronde doen zijn echt een beetje overdreven. Ik loop al een tijdje in deze wereld rond en er gaat heus wel wat fout, maar ik heb werkelijk nog nooit gehoord van agenten die de voorschotten van hun auteurs in hun zak steken. Zou ook niet zo slim zijn - een zo'n gerucht en hun hele business is naar de mallemoer. Iemand als Sebes zou zich dat echt niet kunnen veroorloven. Wat ik wel weet is dat er een paar mensen rondlopen die proberen te profiteren van beginnende auteurs die wanhopig op zoek zijn naar een uitgever. Maar dat soort profiteurs loopt in elke bedrijfstak rond. Secret Garden Ps: nee, ik heb zelf geen agent, en nee, ik heb ook niks te maken met welke agent dan ook ;-)

Dat van het modelcontract klopt. Ik heb er vorige week een ondertekend opgestuurd. Het telde 16 pagina's. Alles is erin geregeld, ook als er een film of toneelstuk van mijn boek komt. Ook dat mijn werk beschermd wordt (denk aan plagiaat). Ook wat er gebeurt bij vertalingen. Dat het uitgegeven wordt binnen die-en-die termijn. De royalties. Het recht op inzage in de boeken. Mijn werk wordt uitgegeven bij grote uitgeverijen. Het wordt gepresenteerd / gerecenseerd in representatieve bladen, doelgroeptijdschriften, scholen, men regelt interviews voor radio, tv en krant. Men presenteert mijn boek op grote internationale beurzen (Frankfurt, Barcelona) en benadert boekhandelaren. Men rekent jaarlijks correct af. Ik denk: wat kan een literair agent daar aan toevoegen? Kan hij het gemakkelijker in de ECI-gids krijgen? Kan hij het misschien onderbrengen bij een actie die hij relateert aan het onderwerp van mijn boek? Kan hij er frubbies bij verkopen? Of gnoemies? En kan mijn uitgever dat niet óók? Misschien ben ik niet meer naief en geloof ik er niet in dat een literair agent voor mij zoveel doet zonder er zelf (nog veel) beter van te worden. Laat hij mij maar met feiten overtuigen, dus een echt (model)contract laten zien zoals uitgevers dat ook hebben. Want het kan niet anders of hij praat links en rechts heel mooi en prachtig en en passant vult hij navenant zijn zakken. En ik vind het heel vreemd, D.J.B. dat je spreekt van 'ziekelijk gebrek aan paranoia'. Ik denk eerder dat je lijdt aan een overdosis handelsvertrouwen. Want waarom zou een "Alex van Galen" die dicht bij het vuur van meneer Sebes zit, niet open en eerlijk vertellen of hij inderdaad 2.000 euro (voorschot, of hoe het genoemd wordt) overgemaakt heeft aan Sebes? Er was hier iemand op het forum, iemand die zich 'mars' noemt, die vroeg of er iemand was die écht met iemand als Sebes te maken had gehad? Daar ben ik ook benieuwd naar. En dan zou het mooi zijn als die persoon nu eens echt de handelwijze uit de doeken deed. Ik kan Hanneke Groenteman wel eens vragen.

Daar zeg je nou eigenlijk helemaal precies wat ik bedoelde, Marriejeanne!

.

Ik ben vandaag op Manuscripta mijn eigen literair agent geweest en volgens mij was ik succesvol voor mezelf. Ik ga dan ook nu mijn loon aan me uitbetalen: ik trek een goede fles wijn open. Ik heb volgens mij zaken gedaan, of ik moet me erg vergissen.

2 D.J.B.: Dit is geen gewoon gesprek. Dit is een informatief, ondersteunend forum. Wat jij bedrog noemt, noem ik geen bedrog. Het is onwetendheid. Er gebeurt niets illegaals. Zjors heeft me een heerlijke riem onder het hart gestoken (of ze heeft me een hart onder de riem gestoken; ik weet nooit wat ze doet, maar:) Als er iemand dief van mijn eigen portmenonnee moet zijn, dan het liefst ikzelf. Volgend jaar ga ik ook naar Manuscripta. Proost!

Waarom komt Paul Sebes hier niet zelf zijn werkwijze uitleggen? Hij is eigenlijk toch verbonden aan deze site d.m.v. zijn reclames? Zien we het allemaal. Is ook een soort reclame. Open reclame.

Is dat zo? Heeft hij reclame op deze site? Hoe kan het dat ik dat nooit gezien heb? Waar heb je dat gevonden, Mara?

Op de eerste (home)pagina, linksbovenin. Eigenlijk precies onder de titel van de site. Kan Louis of Dries hem niet benaderen voor uitleg?

Ja, nu is die reclame natuurlijk weer weg. Maar ik heb Sebes brutaalweg gewoon gemaild en gevraagd of hij zijn manier van werken uit kan leggen. Ik zal jullie het antwoord laten weten!

Ik ben benieuwd, Mara!

.

Ja. In het onderstaande voorbeeld is de 'ik' een fictief persoon, denk niet dat ik het zelf ben. Maar om het even duidelijk te maken voor je. Als ik met jou een afspraak maak dat ik 100 euro van je krijg wanneer ik jouw boek onderbreng bij een uitgever (die 100 euro zijn gekoppeld aan het aantal boeken dat de uitgever verkoopt) dan kan ik anderzijds toch met de uitgever een afspraak maken dat ik 200 euro van hem krijg omdat ik hem aan een mooi manuscript help? Over dit laatste heb ik het met jou niet gehad, dus als ik jou 100 euro uitkeer volgens onze afspraak, is dat helemaal correct. Eerder had de uitgever mij al 200 euro uitgekeerd bij het overhandigen van een persklaar manuscript. (Jouw boek). Maar daar krijg jij niets van te weten. Jij weet niet dat dat in mijn contract met de uitgever staat. Dus jij bent blij wanneer ik jou 100 euro overmaak. Of anders gezegd: Pietje krijgt gratis konijntjes van de buurvrouw. 'Zorg er goed voor, Pietje,' zegt de buurvrouw. 'Ja buurvrouw,' zegt Pietje en hij geeft ze een lekker worteltje en wat stro en loopt daarna naar de overkant van de straat om de konijnen voor twee euro aan Jan te verkopen. Heeft Pietje nu slecht voor de konijnen gezorgd? Nee. Hij deed precies wat hij beloofd heeft. Hij gaf de konijntjes een worteltje en wat stro. En hij heeft twee euro verdiend. Hoe kon hij weten dat Jan ze de zelfde dag nog in de pan zou stoppen en aanbieden aan de catering voor een leuk feest? Jan had daar niets over gezegd. Raadsel: wie is Pietje, wie is de buurvrouw, wie is Jan? Analoog aan het trio auteur, uitgever, literair agent.

Ik had het idee dat je bedoelde dat die agent geld in zijn zak stak dat eigenlijk voor de auteur was, maar zoals je het nu beschrijft, is het gewoon geld dat de auteur sowieso niet had gekregen. Misschien zag DJB dat ook zo.

Zo bedoelde ik het ook, wonderer. Daarom is het geen bedrog maar je voelt je er niet lekker bij als je ontdekt dat dat gebeurt.

Toch zielig van die konijntjes. Andere voorbeelden kiezen marriejeanne, dit vind ik triest. Nog triester als wanneer de agent een som geld verdient over mijn rug. :(

Als we de laatste twee zinnen weglaten dan? (Je blijft een redacteur nodig hebben, hè, hoe goed je ook bent :D )

Dan is het nog jammer van die konijntjes... :(

Dat zijn mijn lievelingsdieren! Maar ik geloof dat zelfs de allerbeste schrijvers af en toe een redacteur nodig hebben, al was het alleen maar om de 'feedback.'

Ja, zonder die twee zinnen wordt hij ineens en stuk beter :)

Ja Mara, dat is zo.