Is een literair agent iets voor jou?

Kort door de bocht D.J.B.! Dat ze kaas op hun brood willen, kan ik begrijpen, maar zijn er geen andere wegen?

.

"En het heeft gewoon met geld te maken, 1000. Helaas, alweer geld." schrijft Mara. En dan schrijf jij: "Maar wat wil je dan? Dat het niks met geld te maken heeft? Dan moet je je boek ook gratis weggeven." Uitgeverijen willen het onderste uit de kan. Dat wil zeggen zo veel mogelijk geld verdienen. Ach, ik schrijf nu wel uitgeverijen, maar dat is natuurlijk niet helemaal eerlijk. Onze hele maatschappij is op geld ingesteld. Mijn vraag is eigenlijk waarom je er niet zo goed voor staat als bedrijf zijnde, wanneer je dit jaar minder winst maakt, dan het jaar ervoor. Tsjee, zijn we nog wel on topic?

.

Nounounou... als je veel geld wilt verdienen, moet je tandpasta of gloeilampen fabriceren? Dan loop je wel een eind achter. Tegenwoordig moet je linken leggen met audiovisuele middelen, remark my words. Niets verkoopt zo goed als het te tonen is met bloot vlees. Dáár stroomt het geld vandaan. Webcams, i-pods, telefooncamera's, wéér een nieuw tv-systeem dat de toekomst heeft. Gluren willen we. Kijken naar elkaar, vanachter veilige schermen (vroeger had je daar de witte gordijntjes voor). Dit om het topic helemaal off-topic te maken. Maar... als je scoren wilt met literatuur, heb je aan de boekhandel en de bibliotheek niet meer genoeg. Dat is eigenlijk mijn punt. Als je een leuk koppie hebt, een bijzondere tongval (uit een oosters gebied, hetzij in Nederland, hetzij daarbuiten, maar in elk geval oosters), en je bent in staat en bereid om bij Jensen, Witteman, Pauw of Polak op de bank te gaan zitten, dan maak je aardig kansen.

.

Ja maar D.J.B., ik ben een debutante en ze hebben heel veel geld aan marketing in mijn boek gestoken! Ik vind het alleen zo jammer dat alles om het geld gaat. Ik ben een idealiste moet je weten. Nogal naief van mij, het zij zo.

Jij zit ook niet echt bij een standaard uitgeverij, Mara...

@ D.J.B. 'Gaan we ("Nounounou") off topic aan een brommerig cultuurpessimistisch verhaal beginnen dat eindigt met supermarkten die geen tandpasta maar sleutelgaten verkopen?' Huh? 't Is laat, ik geef het toe, maar dit begrijp ik niet. Geeft niet.

.

.

Ik spreek nu voor mezelf D.J.B, maar we verlangen te veel naar Utopia. Ik weet niet of er een econoom bij dit forum zit, maar ik zou hem wel eens willen vragen waarom de winst van dit jaar meer moet zijn dan de winst van vorig jaar. Mijn eigen portemeniksie zou juichen bij elke winst. Maar bij de grote bedrijven ( zie je dat ik niet uitgeverijen schrijf? :-)) ) moet het ieder jaar meer winst zijn. Vandaar dat ik schreef, dat ik best begrijp dat ze kaas op hun brood willen (want dat willen we allemaal), maar het hoeft toch niet altijd kaviaar en champagne te zijn? Ik hoop dat ik een beetje duidelijk ben geweest en dat je me begrijpt. Ach, Utopia...

Pluis, omdat 10 miljoen winst dit jaar meer waard is dan tien miljoen volgend jaar. Als je dus steeds dezelfde hoeveelheid winst blijft maken, wordt je koopkracht steeds minder. Anders zouden we toch ook nooit loonsverhogingen willen?

Ik snap wel wat je bedoelt D.J.B. maar het is een beetje onpersoonlijk aan het worden. Ik vind het gewoon jammer dat het altijd maar weer over het geld gaat. Da's alles. Ik zit inderdaad bij een ideële uitgeverij maar dat past ook bij mij. (Beetje alternatief typje.)

.

Quote D.J.B. Als uitgevers echt het onderste uit de kan zouden willen, zouden ze zich alleen bezighouden met Harry Potter en consorten. Da's commercieel juist absoluut niet slim. Daar gaat, net zoals in het 'gewone bedrijfsleven' de 70/30 of de 60/40 regel op hoor! Je kunt nooit jezelf richten tot de drie grootste klanten, omdat zij toevallig de grootste afnemers zijn. Nee, je richt je ook tot andere klanten, zodat je verzekerd bent van een orderportefeuille. Want grote klanten A of B kunnen vandaag of morgen wel eens in een regressie raken, of verzadigd zijn. En dan zit je toch mooi in de ... Dat geldt dus ook voor uitgeverijen. Nu het laatste deel van HP is uitgegeven, komt de gekte nog één keer in alle hevigheid terug. Met Sinterklaas en kerst zullen er hoogstwaarschijnlijk wel pakketten worden verkocht met alle delen, en dat voor een speciale prijs. Wéér kassa. Maar daarna zal het langzaam wegebben. Nee, uitgeverijen zijn juist commercieel heel slim bezig, door zich ook met debutanten bezig te houden, naar mijn mening.

Dat lijkt me ook, Siska. Vanzelfsprekend zelfs! Een uitgeverij is altijd op zoek naar nieuwe debutanten. Zo ook de boekhandel altijd op zoek is naar debutanten, want er moet nieuwe aanvoer komen. Zonder debutanten ligt de boekenwereld op zijn gat! Iedere uitgeverij is natuurlijk op zoek naar een commercieel succes, dat is logisch, maar ik geloof - daar komt de hele discussie weer aan! - dat er ook nog steeds naar kwaliteit wordt gekeken. Een artikel in het onlangs verschenen tijdschrift Torpedo over de weg van het manuscript, zet deze hele bewering kracht bij!

Ik heb e.e.a. over Sebes gelezen in dit forum. Veel lijkt op 'van horen zeggen'. Ik zou willen vragen: 1. Wie heeft er een persoonlijke ervaring met hem gehad dat hij 2000 euro vroeg voordat ie aan de slag wilde gaan. 2. wie heeft er een persoonlijke ervaring gehad met een contract dat aangeboden is waarin ongunstige contractvoorwaarden stonden (dat je bijv. voor al je toekomstige werken een percentage aan Sebes verschuldigd blijft). groeten Mars

.

Ik heb altijd al een literair agent willen hebben ... Lijkt wel op een echte manager. Maar nu ben ik er toch op eigen kracht gekomen. Ik weet helemaal niet wat ze vragen voor percentages. Maar het is natuurlijk wel normaal dat je ze betaalt voor hun werk.

Ik ken wel mensen die met Sebes samenwerken. Hij vraagt geen bedrag vooraf, dat zou belachelijk zijn, maar zoals elke agent vraagt hij een percentage van de royalty's. Ik weet niet hoe groot dat percentage is, maar ongetwijfeld volgt hij het voorbeeld van buitenlandse agenten en hoef je niet bang te zijn om belazerd te worden. Sebes stelt zich dus op als 'manager', zoals hier al eerder werd gesuggereerd. Hij gaat 'de boer op' met een manuscript, hij gelooft erin - dat moet ook wel, hij is tenslotte afhankelijk van het succes - en hij kent de juiste kanalen. Wanneer je als debutant bij Sebes (of iemand als Sebes) binnenkomt, lijkt het me vrij normaal dat je óók je toekomstige werk bij hem onderbrengt. Immers: als een boek uit zijn stal flopt, verdient hij er helemaal niks aan. Voor hem wordt het pas interessant als een boek goed gaat lopen, en zodoende snijdt het mes dus aan twee kanten, want ook voor de schrijver is het prettig om iemand te hebben die zich voor hem inspant en die - financieel, tenminste - net zo afhankelijk is van het succes als de schrijver zélf. Een belangrijk argument om in zee te gaan met een agent, is het gebrek aan commercieel talent van veel schrijvers. Jezelf verkopen is niet erg gemakkelijk. Een agent doet de hele dag niks anders dan zijn auteurs de hemel inprijzen, bovendien kent hij het uitgeefbedrijf als geen ander (Paul Sebes is in een vorig leven pr-medewerker geweest bij, als ik me niet vergis, Prometheus). Hij wordt door de uitgeverijen dus serieus genomen als pleitbezorger van de auteurs die hij vertegenwoordigt; ze weten dat hij niet met shit komt aanzetten. Ook kan hij goed beoordelen in welk fonds een bepaald boek thuishoort. Als een boek eenmaal is ondergebracht bij een uitgeverij, zorgt hij dat er een publiciteitscampagne op touw wordt gezet - of in elk geval steekt hij tijd en energie in de promotie. Hij zorgt dat het boek op de juiste plek (redacties, recensenten, bladen, etc) terecht komt, hij heeft goede contacten. Los daarvan regelt hij optredens, voorleesavondjes, een enkele commerciële schrijfopdracht enzovoort, zodat de schrijver ook wat geld verdient naast het schrijven van zijn meesterwerken. Alles bij elkaar is het een kwestie van afwegen: heb je een deel van je royalty's over voor een grotere kans op het vinden van een uitgever of op succes (want dát is de gok die je neemt), of doe je het liever op eigen houtje en strijk je de royalty's zelf op? Het vinden van een uitgever is weliswaar moeilijk, maar als het boek goed genoeg is, hapt een uitgeverij ook wel zonder de tussenkomst van een agent. In de praktijk komt het er vermoedelijk op neer dat veel beginnende auteurs een agent beschouwen als een laatste strohalm: ze hopen via hem eindelijk binnen te komen bij een uitgeverij, nadat ze overal zijn afgewezen. En ook bij agentschappen heb je te maken met een bepaalde hiërarchie (zoals die binnen uitgeverijen ook bestaat), en krijgt een onbeduidende debutant minder aandacht dan een succesauteur. Sebes zal harder rennen voor Léon de Winter dan voor iemand die nog naam moet maken, om eens iets te noemen. Overigens pleit het wél voor Sebes dat hij alleen in zee gaat met schrijvers in wie hij gelooft. Je komt niet zo maar bij hem binnen; hij beoordeelt een manuscript uitvoerig, en alleen als hij er brood in ziet, komt er een contract. In die zin is het dus geen geldklopperij. In het buitenland zijn literair agenten heel gebruikelijk. Logisch: een Engelse roman kan over de hele wereld worden verkocht en kan dus een interessante bron van inkomsten vormen voor zowel de uitgeverij áls de schrijver áls de agent. Voor alle betrokkenen blijft er genoeg geld over. Maar in Nederland..?

Cosima, interessant om te lezen, deze blik in de interne keuken.

@ Cosima, ik heb nog wel een paar vragen: Je schrijft: "Wanneer je als debutant bij Sebes (of iemand als Sebes) binnenkomt, lijkt het me vrij normaal dat je óók je toekomstige werk bij hem onderbrengt. Immers: als een boek uit zijn stal flopt, verdient hij er helemaal niks aan." Misschien ligt het aan mij, maar ik zie hier geen 1 + 1 = 2 in. Ten eerste: als je debutant bent en je werk is ergens ondergebracht, heb je daarna geen Sebes meer nodig. Je hebt al krediet bij een uitgever voor je tweede boek. Dus waarom zou je je toekomstg werk dan nog bij Sebes (of iemand als Sebes) onderbrengen? Dan kun je het wel zelf. "Immers: als een boek uit zijn stal flopt, verdient hij er helemaal niks aan." En dús breng je je toekomstige werk ook onder bij hem? Nee, dit snap ik niet. Kun je dat eens uitleggen? Verder schrijf je: "Als een boek eenmaal is ondergebracht bij een uitgeverij, zorgt hij dat er een publiciteitscampagne op touw wordt gezet - of in elk geval steekt hij tijd en energie in de promotie. Hij zorgt dat het boek op de juiste plek (redacties, recensenten, bladen, etc) terecht komt," Maar dat doet de uitgeverij toch? Dáárvoor breng je (o.a.) je werk daar onder. En: "Overigens pleit het wél voor Sebes dat hij alleen in zee gaat met schrijvers in wie hij gelooft. Je komt niet zo maar bij hem binnen; hij beoordeelt een manuscript uitvoerig, en alleen als hij er brood in ziet, komt er een contract." Dat is niet meer dan logisch. Een slecht manuscript kan ook Sebes nergens onderbrengen.

Ja, ik moet zeggen dat ik eveneens vind dat de uitgever tegelijk een manager is. Een organisator, kan ook. Weet je wat het hele punt is? Ze willen niet overvragen. Sebes niet en de uitgever ook niet. Tegen de haren instrijken heeft geen nut. Wekt alleen irritatie op.

@ MarrieJeanne: ik denk dat je het zakelijke aspect een beetje onderschat; het gaat hier natuurlijk om een zakelijke deal, om geld, om het onderste uit de kan. Een agent is er niet omdat hij wanhopige schrijvers een hart onder de riem wil steken, hij doet dit werk vanuit puur commercieel oogpunt. (En omdat hij van literatuur houdt, uiteraard.) Maar de bottom line is dat beide partijen er beter van moeten worden. In jouw scenario wordt alleen de auteur er beter van, maar de agent leeft evengoed van 'jouw' boek. Je staat er samen in, om het zo maar te zeggen. In de praktijk hebben veel schrijvers - nogmaals: dit speelt vooral in het buitenland - een innige relatie met hun agent, omdat hij degene is die zich sterk maakt voor hun werk. Ook vind je het merkwaardig dat de agent zich bezighoudt met de promotie, omdat volgens jou de uitgeverij dat al doet. Ja, in de ideale wereld wél. Maar ook hier is de praktijk wat weerbarstiger, en moeten veel schrijvers - vooral debutanten - zélf in actie komen. Hoewel de link tussen literatuur en commercie zelden wordt gelegd, is dat in elke uitgeverij het enige dat telt: geld. Stel: jij hebt een prachtig romandebuut geschreven, en dat verschijnt in dezelfde periode als de nieuwe thriller van jouw collega Saskia Noort - op wie zal de uitgever zich dan richten? Het is gewoon een kwestie van kosten/baten. Een onbekende schrijver die aandacht wil in de pers, zal er zélf achteraan moeten. Dáár komt de agent in het spel. Natuurlijk heb je gelijk als je zegt dat ook Sebes een slecht manuscript nergens zal kunnen onderbrengen. Maar in deze discussie dachten veel mensen dat de agent geld vraagt voor zijn diensten (vooraf dus, bij wijze van 'inschrijfgeld'), en dat is niet waar. Het is een eerlijke deal. Het is natuurlijk wel een deal die vooral interessant is voor 'commerciële' auteurs. Nou ja, om kort te gaan: volgens mij is het hele agentgebeuren niet serieus aan de orde in Nederland. Iemand als Kluun, die in talloze landen is vertaald, heeft absoluut baat bij een agent die zich bekommert om alle interviewaanvragen en filmaanbiedingen en wat er nog meer bij een superbestseller komt kijken. Een goede vriendin van mij is agent in het buitenland, zij vertegenwoordigt alleen de auteurs in wie zij heilig gelooft, en met die boeken reist zij stad en land af. Ze probeert ze te verkopen aan buitenlandse uitgeverijen, ze probeert grote voorschotten af te dwingen, ze speelt uitgeverijen tegen elkaar uit (zodat ze hoger bieden), ze is aanwezig op elke boekenbeurs, ze onderhandelt over contracten, filmscenario's, voorpublicaties, enzovoort. Daarnaast is ze met veel van 'haar' auteurs bevriend; zo'n werkrelatie gaat verder dan alleen een kopje koffie, om het zo maar te zeggen. Ze spreekt met hen over hun werk, bemoeit zich met eventuele vertalingen, en als er problemen zijn met de uitgeverij (over geld, oplages, whatever), dan is zíj degene die de vervelende gesprekken voert, zodat de schrijver uit de wind kan blijven. Ze gaat ook mee naar grote interviews, begeleidt schrijvers tijdens hun tournee, kortom: ze koestert haar klanten. Maar hoe hartstochtelijk ze ook van literatuur houdt, ze moet er wél van leven. Schrijvers die niet verkopen, zijn in zakelijk opzicht dus niet interessant voor haar. Ze probeert het wel, maar als het niet lukt, wordt het contract na verloop van tijd ontbonden. Op zo'n zelfde manier zal Sebes ook werken, alleen: hij woont in Nederland, hij werkt uitsluitend met Nederlandse auteurs, en het is niet zo moeilijk om te bedenken dat het er bij hem dus allemaal wat kleinschaliger aan toe gaat. Dat neemt niet weg dat het voor veel schrijvers een goede deal kan zijn. Immers: als je een boek hebt geschreven dat níet verkoopt, heb je niks verloren (behalve een illusie, maar geen grote geldbedragen). En wordt het boek wél een succes, dan kun je een agent goed gebruiken voor de zakelijke kant van het verhaal.

Dan heb ik verrekte veel geluk gehad met mijn uitgeverij, Cosima. Wat die allemaal voor mij doet en gedaan heeft!

Bedankt voor je uitgebreide antwoord, Cosima. Als ik het goed lees, lijkt 'een' Sebes me vooral van toepassing op auteurs die in eigen beheer uitgeven. Want al die dingen die jij noemt, doet toch vooral een uitgeverij. Weet je ook of een verkoop/-afnamegarantie gangbaar is bij zo'n deal? Want royalties delen is een kant van de zaak. Maar dan zou ik óók garanties willen.

@ Mara: geweldig, zo'n uitgeverij moet je koesteren!

@ Marriejeanne: Nee, auteurs die in eigen beheer uitgeven, zullen bij een agent meestal bot vangen. Aan hen valt te weinig te verdienen, het risico is te groot. Juist met 'professionele' auteurs wordt het interessant voor een agent. De dingen die ik noem, worden in principe gedaan door de uitgeverij, maar in de praktijk zijn schrijvers nooit tevreden. Of nou ja: bijna nooit (zie: Mara)! Op dat algehele gevoel van ongenoegen speelt een agent natuurlijk ook in. Het maakt niet zoveel uit of de klagende schrijvers gelijk hebben, het gaat erom dat ze bereid zijn te betalen voor een betere behandeling. Verkoop/-afnamegarantie? Nee, dat denk ik niet. Zoiets is evenmin gangbaar bij een uitgeverij, het blijft voor iedereen een risico, een gok. Wel kun je het contract met de agent (of de uitgever) opzeggen als je ontevreden bent. Bovendien, wat maken die paar centen uit als het boek tóch mislukt? Als schrijver krijg jij 10% van de verkoopprijs, daarvan (van jouw 10%) geef je een klein deel aan de agent. Van het gemiddelde debuut worden zo'n 2.000 exemplaren gedrukt, en die worden vaak lang niet allemaal verkocht. Dus ja, over wat voor bedragen hebben we het dan eigenlijk? Maar je moet het zo zien: de agent zal écht wel werk maken van jouw boek - want ik neem aan dat je daarop doelt - aangezien hij er zelf alleen maar beter van wordt als het gaat lopen. Met niks doen heeft hij ook zichzelf. En verder... garanties kun je niet krijgen, niet in het leven, en al helemaal niet met een boek. Soms worden fantastische boeken enorme miskleunen, zoals slechte boeken bestsellers kunnen worden. Elke uitgever zal meteen toegeven dat er geen pijl op te trekken valt. Het enige dat je erover kunt zeggen, is dat het nooit kwaad kan om álles uit de kast te trekken en er hard je best voor te doen - en dat is dan ook wat een agent je kan bieden. Meer niet.

Dank je wel voor je antwoord, Cosima. Als ik het op een rij zet, en ik neem contact op met 'een' Sebes, dan: * kom ik met een goed manuscript (debutant of niet) * en krijg een contract waarin o.a. staat dat ik - laten we zeggen - 2,5 % van mijn 10 % royalties aan hem overdraag, * wordt mijn goede boek bij een uitgever ondergebracht * en worden daar - laten we zeggen 2.000 exemplaren van gedrukt én verkocht (zou mooi zijn) * wat mij 2.000 euro oplevert * waarvan 2,5 % voor 'Sebes' is (ongeacht welke maar de agent met wie ik dat contract heb), dus 500 euro * waarvoor in ruil 'Sebes' mijn boeken aan de man probeert te brengen. Klopt dat?