Herschrijven: wat moet je schrappen, wat voeg je toe?

Je boek is klaar en je wilt het sterker maken. Waar moet je allemaal op letten? Schrijven is schrappen, maar wat moet je schrappen? En voeg je ook iets toe? Met deze herschrijftips ben je al een eind op weg.

---

1. Een positieve insteek

Zie verbeteren niet als het nakijken en verwijderen van fouten, maar als het mooier en duidelijker maken van je verhaal. Zo kijk je op een vernieuwende manier naar je werk en krijg je meer plezier in herschrijven.

2. Schrap wat niets toevoegt

Iedere scène moet iets bijdragen aan het verhaal: denk niet alleen aan het sturen van de plot, maar ook scènes die sfeer scheppen of de personages ontwikkelen. Is het verhaal zonder de scène nog volledig intact? Dan kun je de hele scène schrappen. Dit is wat er bedoeld wordt met ‘kill your darlings’.

Hetzelfde geldt voor personages! Een deel van je cast is misschien overbodig: schrap een paar karakters of voeg ze samen.

3. Kijk ook naar je plot

Herschrijven bestaat niet alleen uit het versterken van je taalgebruik en het schrappen van onnodige stukjes. Kijk eens naar de ontwikkeling van je plot: wat kun je hieraan verbeteren? Misschien gebeurt het spannendste moment midden in je verhaal, waardoor de tweede helft zwakker lijkt: overweeg dan om deze climax te verplaatsen richting het einde, zodat de spanning gedurende het verhaal opbouwt. Misschien vindt jouw inciting incident te laat in het verhaal plaats, waardoor lezers afhaken op jouw begin. Misschien speelt de helft van je plot zich eigenlijk af in hoofdstuk twee. Herken je belangrijkste plotpunten en reorganiseer je verhaal op een manier die krachtig leest.

4. Effectief taalgebruik

Zorg ervoor dat je woord- en taalkeuzes goed overbrengen wat jij wilt zeggen met je verhaal. Maak je taal niet alleen duidelijker, maar specifieker. Zo voelt het niet alleen uniek en persoonlijk, maar zo ziet de lezer ook een sterker beeld voor zich.

Vermijd onduidelijke woorden zoals ‘dingen’, ‘veel’ en ‘mooi’, maar ook abstracte begrippen zoals ‘liefde’, ‘vrij’ en ‘verdrietig’. Vervang ze door een beeld dat deze specifieke liefde of dit specifieke type vrijheid weergeeft: dit is een vorm van ‘show, don’t tell’. ‘Tony zag er verdrietig uit’ geeft weinig weg over hoe dit verdriet zich uit. Afhankelijk van Tony’s persoonlijkheid kun je dit veranderen in:

• ‘Tony greep mijn hand voor houvast en keek me met grote ogen aan. Zijn hand trilde in de mijne.’
• ‘Tony had wallen onder zijn ogen, alsof hij de hele nacht niet had geslapen. Hij praatte weinig en staarde naar de grond.’
• ‘Tony glimlachte bleekjes. Hij kletste verder over het weer en zijn schoonmoeder, maar zijn stem klonk dikker en monotoon.’

5. Versterk de kern van je verhaal

Wat vind jij zelf het leukste of het belangrijkste in jouw verhaal? Waar blinkt jouw verhaal in uit? En wat zou jij aanstippen als de kern? Vind de beste en belangrijkste elementen van jouw verhaal en breng ze naar voren. Is dat ene bijfiguur super interessant? Geef hem een grotere rol. Heeft jouw verhaal een centraal thema? Werk dit thema verder uit in een subplot of gebruik symboliek om op dit thema te wijzen. Overdrijf hierbij niet: te veel aandacht voor subplots kan afleiden van het hoofdplot en te veel symbolisme voelt geforceerd.

Herschrijftips van een expert

Freelance redacteur Ellen Brock geeft uitgebreide herschrijftips in haar YouTube-video ‘How to Start Editing Your Novel: A Technique for Gaining Perspective’. Zij raadt aan om alle belangrijke elementen van je boek (plotpunten, personages, thema, karakterontwikkeling, et cetera) in drie kolommen in te delen: ‘love’, ‘hate’ en ‘indifferent’. Dit komt overeen met de elementen die jij geslaagd vindt, die jij niet geslaagd vindt en waar je neutraal tegenaan kijkt. Voeg dan een kolom ‘lost’ (kwijt) toe: hierin zet je alles wat je graag in je boek wilde verwerken, maar wat nu nog ontbreekt. Dit overzicht helpt je inzien wat je goed en minder goed vindt aan je boek en geeft je misschien al ideeën hoe je de minder goede dingen kunt veranderen.