5 don'ts voor het schrijven van een rond personage

De afgelopen twee weken deelden we tips voor het schrijven van ronde personages. Nu gaan we het hebben over wat je absoluut niet moet doen als je een rond personage schrijft.

---

1. Mening van de lezer opdringen

Veel lezers raken geïrriteerd als de tekst hen een bepaalde mening oplegt over een personage. Dit kun je voorkomen door show, don’t tell toe te passen: vertel niet hoe betweterig jouw personage is, maar laat zien hoe hij andere personages verbetert. Is het toch nodig voor jouw verhaal dat je iets vertelt over de karaktertrekken van de personages? Laat dit dan overeenkomen met hun acties, of presenteer het als mening van een personage in plaats van een absolute waarheid.

Kijk bijvoorbeeld naar het verschil tussen deze twee passages:

1. Jaap was heel betweterig en arrogant. Hij was een bemoeial en geobsedeerd met onbelangrijke details. Dit maakte hem een irritante man.
2. Met Jaap wilde Dora niets te maken hebben. Hij moest zich alsmaar met haar zaken bemoeien en verbeterde ieder klein foutje. Wat een arrogante betweter.

Het tweede voorbeeld is sterker omdat het specifieker is, maar ook omdat de negatieve afbeelding van Jaap nu duidelijk de mening is van Dora. Jaap wordt niet langer neergezet als 'feitelijk slecht'.

2. Haast

Haastige spoed is zelden goed. Dat geldt ook voor het schrijven van personages. Sommige schrijvers hebben de neiging om zo snel mogelijk alles over het personage tentoon te stellen, van hun complete levensgeschiedenis tot hun meest onverwachte karaktertrek. Begin met de meest duidelijke eigenschappen van je personage en laat de rest langzaam naar voren komen.

Laat ook de karakterontwikkeling geleidelijk gebeuren. Overstijgt jouw personage bijvoorbeeld een vooroordeel? Laat dan eerst zien hoe het vooroordeel hem beïnvloedt en verhindert. Beschrijf vervolgens zijn eerste twijfels, het ontkennen van ongelijk, de innerlijke strijd tussen wat hij gelooft en wat hij ziet, eventuele terugval in het vooroordeel en dan uiteindelijk de realisatie dat hij het niet bij het juiste eind had.

3. Een rond personage dat steeds vlakker wordt

Vlakke personages kunnen waarde toevoegen aan een verhaal. Dit geldt echter niet voor ronde personages die vlak worden: de lezer voelt zich zo namelijk belazerd. Let dus op dat je ronde personage rond blijft en niet tot één karaktertrek wordt gereduceerd.

4. Te veel afleidende details

Het kan verleidelijk zijn om allerlei weetjes over je hoofdpersonage te beschrijven, of om ieder bijfiguur tot in detail uit te werken. Wees echter kritisch op deze details! Ze zijn leuk als geheugensteuntje, maar niet alles hoeft in het verhaal. Kijk wat past bij jouw genre en wees niet bang om te schrappen. Details zonder invloed op de plot, de atmosfeer of de persoonlijkheid van het personage mogen weg. De lezer hoeft meestal niet precies te weten hoe het personage vandaag gekleed is of wat in zijn jeugd zijn lievelingsdier was.

Wil je dat een klein bijfiguur de lezer bijblijft? Gebruik dan een vlak personage, of ga voor een tussenoptie die een extra laagje heeft zonder karakterontwikkeling.

5. Persoonlijkheid verwarren met andere trivia

Weetjes zoals kledingstijl, lievelingseten en gekke gewoontes zul je dus in sommige gevallen schrappen, terwijl ze in andere gevallen juist bijdragen aan de sfeer. Maar verwar ze niet met persoonlijkheidskenmerken! Wat iemand graag eet of draagt, bepaalt zijn karakter niet. Dit geldt ook voor identiteitskenmerken zoals huidskleur of seksualiteit: hoewel ze een karakter kunnen beïnvloeden, zijn er grote verschillen in de manier en mate van deze invloed.