Foto: Bruno Bueno via Pexels

Zo creëer je een ijzersterk plot

Jan Veldman

1 maart 2021 - 16:20

Auteur Jan Veldman neemt de kunst van het creëren van een plot onder de loep. Hoe pak je het aan? Hij vertelt je over alle elementen die je nodig hebt voor een ijzersterk plot.

Het plot maakt uit de chaos van dromen en werkelijkheden een verhaal. Wanneer de meeste mensen het hebben over ‘een goed plot’, denken ze aan iets Agatha Christie-achtigs, waarbij op ingenieuze wijze de aap uit de mouw komt. Dat is inderdaad vaak heel knap. Maar een plot hoeft niet per sé ingenieus te zijn. Het er moet er vooral zijn en wel vanaf het begin. Een plot is van zichzelf ook niet ‘spannend’. Vooral bij langere verhalen zijn andere middelen geboden om de spanning erin te houden. Een plot is ook iets anders dan een thema. Oorlog, liefde, leven en lot zijn thema’s die aan de hand van een plot worden uitgewerkt. Het is ook niet de premisse, het is - nou ja, het grondplan voor je verhaal.

Als je verhaal een reis is, is het plot de routebeschrijving voor een bumpy ride. De kwaliteit van de reis zit hem in de levendigheid van de personages, de geloofwaardige details, de (valse) spanningsopbouw, het spektakel, de onverwachte wendingen, met bedrieglijke afleidingen, met subplots en andere literaire middelen.

Begin

Het ontwerpen van een plot, in mijn visie, bestaat uit twee moeilijke denk-exercities. Een eerste voor het begin en een eind en een tweede voor het midden. Die volgorde. Het begin is het belangrijkst, het eind is het lastigst en het midden is het leukst, althans, dat zou het moeten zijn.
Niet alles wat je kunt bedenken is geschikt als begin. Je hebt op z’n minst een personage en een onopgelost probleem nodig. Het begin is een situatie, die een specifieke, concrete verwachting oproept over een mogelijk einde. Wie vermoordde Laura Palmer? Wie is mijn vader? Wat is de betekenis van deze geheimzinnige brief? Waarom krijg ik deze vreemde opdracht? Waar ben ik?