Schrijfwoordenboek: antiheld

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we de antiheld.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: antiheld.

Wat is een antiheld?

Gaat de typische held je al snel vervelen? Draai zijn goede eigenschappen eens om en schrijf een antiheld. Dit is een hoofdpersonage met één of meerdere negatieve karaktereigenschappen die pal tegenover de eigenschappen van een typische held staan. Hij is bijvoorbeeld lui, laf, materialistisch of een sadist. Bekende voorbeelden van antihelden zijn Sherlock Holmes, Tyrion Lannister uit Game of Thrones en Shrek uit de gelijknamige kinderfilm.

Functies van een antiheld

De aandacht voor negatieve karaktereigenschappen maakt het hoofdpersonage ronder en interessanter om te lezen. Heeft de antiheld een bijzondere blik op de wereld, dan wordt dit nog verder versterkt. Ook kan het verfrissend werken om traditionele heldeneigenschappen om te draaien, hoewel dit ook een nieuw cliché kan vormen.

Sommige lezers vinden het moeilijk om zich in te leven met zo’n negatief gekleurd personage. Om een antiheld toegankelijker te maken, kun je een tegenhanger aan zijn slechte eigenschap toevoegen, zoals een goede eigenschap of iets om van te houden. Denk bij dit laatste aan een hobby, een geliefd familielid of een huisdier.

Types antiheld

Oorspronkelijk werd de term antiheld vooral gebruikt voor een personage dat moreel juist is, maar haaks staat op de typische held met eigenschappen zoals angst, onzekerheid of fysieke zwakte. Soms is hij knullig of een buitenbeentje. In het verloop van het verhaal overkomt hij meestal zijn slechte eigenschappen en ontpopt zich toch tot held. Nu wordt dit type antiheld vaak de 'klassieke antiheld' genoemd.

Waar de klassieke antiheld een goed hart heeft, zijn de meeste andere antihelden moreel grijs: ergens tussen goed en kwaad in. Denk aan de cynicus die weigert het kwaad te bestrijden omdat hij er de noodzaak niet van inziet, de pragmatist die alleen goede dingen doet als het hem iets oplevert, of een hoofdpersonage dat een goed doel nastreeft, maar bereid is slechte daden te doen om dit doel te bereiken.

In sommige gevallen is de antiheld nauwelijks meer te onderscheiden van een slechterik. Hij doet slechte daden zonder goede intenties. De lezer leeft bijvoorbeeld alleen met hem mee omdat de antagonist nog erger is.

Gerelateerde termen

De grens tussen een antiheld en een schurk als hoofdpersonage is dus klein. Je zou de 'slechte' hoofdpersoon een subcategorie van de antiheld kunnen noemen, maar volgens sommige definities is er toch een duidelijke scheidslijn: bij een antiheld is het de bedoeling dat de lezer met het personage meeleeft, terwijl een schurk als hoofdpersonage de lezer van een afstandje gefascineerd laat toekijken of hem zelfs laat hopen op een slechte afloop voor dit afschuwwekkende personage.

Het concept van een antiheld kun je ook omdraaien: in plaats van een protagonist met sterke slechte eigenschappen creëer je een antagonist met sympathieke eigenschappen. Hij is bijvoorbeeld beleefd en vriendelijk, doet slechte dingen voor een begrijpelijke reden, of heeft (net als sommige antihelden) iets of iemand waar hij werkelijk van houdt. In het Engels wordt dit ook wel een 'anti-villain' genoemd.