Zo schrijf je een krachtige onbetrouwbare verteller

Onbetrouwbare vertellers zetten de lezer op het verkeerde been met hun vervormde versie van het verhaal. Wil jij ook een onbetrouwbare verteller schrijven? Hier zijn 4 tips om dit krachtig te doen zonder dat de lezer zich belazerd voelt.

1. Maak gebruik van aanwijzingen

Soms is het vanaf het begin al duidelijk dat een verteller onbetrouwbaar is; soms komt het juist als een verrassende twist. In beide gevallen wil je niet dat dit zomaar uit het niets komt vallen. Strooi met aanwijzingen en andere vormen van foreshadowing. Zorg voor inconsistenties tussen wat de verteller vertelt en wat de lezer ziet, zodat hij gaat twijfelen aan het verhaal van de verteller.

2. Houd het specifiek

Een grote twist zoals 'het hele verhaal was gelogen' of 'het was allemaal een droom' kan lezers afschrikken. Het voorafgaande verhaal is hiermee plotseling ongeldig: veel lezers vinden dat een goedkope uitweg of voelen zich zelfs bedrogen.

Houd de onbetrouwbaarheid van de verteller dus specifiek. Misleidt hij de lezer expres? Beperk dit dan tot één belangrijk detail van het verhaal dat hij weglaat of verandert. Heeft hij waanvoorstellingen? Kijk dan specifiek op welke gebieden deze waanbeelden betrekking hebben: misschien is hij paranoïde en zijn de verkeerde beelden verbonden met zijn angsten.

Je kunt de onbetrouwbaarheid natuurlijk ook kleiner houden. Denk aan een zeer partijdige verteller, één die overdrijft, of die op naïeve wijze gebeurtenissen anders interpreteert.

Wil je toch een grote twist gebruiken die jouw verhaal onwaar verklaart? Maak dit dan een thema in het verhaal. Als het hele verhaal over dromen gaat, voelt 'het was allemaal een droom' opeens veel minder goedkoop.

3. Wees voorzichtig met open eindes

Wil je niet bekendmaken of jouw verteller onbetrouwbaar is of niet? Zorg dan dat de lezer niet met teveel vragen blijft zitten. Óf de verteller vertelt de waarheid en haar zoon is door een geest vermoord, óf ze liegt en heeft het zelf gedaan. Houd het dan bij twee opties. Zo blijft de grote vraag in het hoofd van de lezer spoken, zonder dat hij denkt: 'ik snap het niet.' 

4. Maak de redenen geloofwaardig

Geef de onbetrouwbare verteller een goede reden om onbetrouwbaar te zijn. Maak hem niet zomaar naïef of een leugenaar, maar denk aan de achterliggende redenen. Is hij blind van verliefdheid? Schaamt hij zich voor een bepaald detail? Probeert hij iets te bereiken door de waarheid te verdraaien?