Wat is de spanningsopbouw in een verhaal?

Het is een lastig concept ‘spanning’. Wat jij een spannend boek vindt, kan een ander saai vinden. Toch is het in veel genres belangrijk om spanning aan te brengen en jij als schrijver kan het leren. 

---

Wat is de spanningsopbouw?

Spanning kennen we in actiefilms en literaire thrillers, waarbij het plot ons op het puntje van je stoel houdt. Als dat gebeurt, dan heeft de schrijver van het script of het boek gebruik gemaakt van een goede spanningsopbouw. Je hebt vragen over het plot en die blijven lange tijd onbeantwoord. Als je wel antwoorden krijgt, dan worden er meteen andere mysteries naar je hoofd geslingerd. Achtervolgingen vinden plaats en je weet nooit of de hoofdpersonages veilig zijn. 

Spanning in andere genres

Toch is een spanningsopbouw niet alleen weggelegd voor thrillers en actieverhalen. Ook in romans moet een zekere spanning zitten, een goede opbouw en een afwisseling in tempo. De zeven zussen van Lucinda Riley volgt in elk boek het leven van een andere zus, maar één grote vraag hangt boven het hoofd van de lezers: wie is de zevende zus? Riley schrijft namelijk alleen over zes van de vrouwen. Het geeft een zekere spanning die boven op de rest van het plot. Hetzelfde geldt voor een biografie, een fantasyverhaal of een kortverhaal. 

Hoe gebruik je een spanningsopbouw?

Om spanning te creëren kan je gebruik maken van een hele lijst aan schrijftechnieken, groot of klein.

1. Conflict

In de basis moet je plot een conflict hebben. Wat wil jouw hoofdpersonage zielsgraag? Hoe wordt hij tegengewerkt door het plot? Is er een antagonist die hem tegenwerkt? Is het de maatschappij of misschien de natuur? Als de verlangens van de personages anders zijn dan die van de antagonist, dan creëer je direct een spanningsopbouw die doorwerkt in je hele verhaal.

2. Spanning in de personages

Ook door technieken te gebruiken voor je personages kan je de spanning opvoeren. Je kan gebruik maken van een onbetrouwbare verteller, een sterke antagonist, dilemma’s voor je hoofdpersonage en bijpersonages die bijdragen aan onthullingen van het plot. 

3. Foreshadowing

Die onthullingen zorgen ervoor dat de lezer verder wil lezen. Handig is om gebruik te maken van deze foreshadowing. Je geeft dan door het verhaal heen hints, niet groot genoeg dat de lezer de plottwist meteen raadt, maar wel zo dat de puzzelstukjes op hun plaats vallen. Blijkt de antagonist toch niet zo’n slecht persoon te zijn? Misschien vangt de hoofdpersoon de naam op van iemand die de antagonist heeft gered van de verdrinkingsdood op pagina 50. Maar wie de reddende engel was, dat hoort de hoofdpersoon nog niet. Op pagina 100 komt er nog zo’n foreshadowing en daarna nog een paar tot de grote onthulling.

Meer tips over het schrijven van spanning? Lees ze hier.