Wat maakt een goede bad guy?

Personages om te haten lijken makkelijk te verzinnen. Denk aan de tiran in een fantasyroman, of de seriemoordenaar in een thriller. Maar wat maakt nou echt een goede bad guy, een waarvan je als lezer gaat twijfelen aan je morele waarden?

In de loop der jaren zijn lezers steeds meer eisen gaan stellen aan bad guys. Vooral één element maakt een hedendaagse slechterik overtuigend: medeleven. Neem voorbeeld aan de vampier Dracula. In elk opzicht lijkt het een moordend schepsel, een entiteit van puur kwaad, tot je ontdekt wat zijn drijfveer is: liefde.

Moreel conflict

Het monster van Frankenstein is een ander voorbeeld. Dit tot leven gewekte wezen ziet er schrikwekkend uit waardoor je hem haast instinctief als kwaadaardig bestempelt. Toch is de wens van het monster enkel om geaccepteerd te worden door zijn omgeving, om vriendschappen aan te gaan en te leven zoals iedereen dat wil.

Zulke tegenstrijdigheden presenteren een dilemma, één waarin de slechterik meestal de verkeerde keuze maakt, maar waar je desalniettemin begrip voor voelt. Dit brengt een conflict bij de lezer teweeg. Aanvankelijk zie je het personage als slechterik, maar met de kennis over zijn ware doel vraag je jezelf af: zou ik niet hetzelfde doen?

Slechte daden uit eigenbelang

Dit is een effectieve methode om een slechterik overtuigend te maken, maar natuurlijk zijn er nog andere manieren. Moordenaars en oplichters kunnen namelijk ook de good guy zijn, de zogenaamde anti-held. Zo kun je stellen dat slechte daden zoals moord en marteling een personage niet per definitie een bad guy maken, tenzij deze daden puur baatzuchtig worden verricht.

Neem Annie Wilkes van Stephen Kings bekende roman Misery. Wilkes is het perfecte voorbeeld van een slechterik die niet meer te redden valt. Ze doet zich na het redden van het hoofdpersonage, de auteur Paul Sheldon, voor als een goed en barmhartig persoon. Ze verzorgt hem zodat hij zo snel mogelijk weer aan de slag kan met schrijven. Hij is namelijk haar favoriete auteur.

Wilkes begint naarmate het verhaal vordert steeds meer ‘symptomen’ van een bad guy te vertonen. Ze doet er alles aan om Sheldon binnen te houden, wil hem zelfs martelen, zolang hij maar blijft schrijven. Puur uit eigenbelang. Dit verhaal keert de situatie om: je ziet het personage eerst als een goed persoon, ontwikkelt medelijden voor haar situatie, tot ze uit wanhoop haar ware identiteit uit de doeken doet.

Goed versus slecht

De ultieme bad guy ligt in het verlengde van Kings personage: een psychopaat waar je niet mee kan onderhandelen. Zulke mensen dragen iets angstaanjagends met zich mee, een vrees voor iets waar je geen controle over hebt. Het enige wat tegen zulke mensen of wezens gedaan kan worden, is een good guy - een tegenpool - om hem te stoppen.

Een goed uitgewerkte slechterik is dus een spiegel van de held. Dit levert conflicterende belangen op die vaak alleen op te lossen zijn met daden. Oftewel, zoals acteur Rutger Hauer eens zei: ‘Van een goede bad guy wordt de good guy ook sterker.’

Door: Reinoud Schaatsbergen