Dichtvormen – De gazal

De kunst van het dichten kent vele vormen en maten. Toch blijft poëzie vaak wat onderbelicht in Nederland en Vlaanderen. Daarom zet Schrijven Online elke week een dichtvorm online met uitleg, een voorbeeld en een schrijfopdracht. Deze week een uitdagende dichtvorm: de gazal.

Vorm

De gazal is een vrij oude dichtvorm. Hij is ontstaan in de 6^e eeuwse, voor-Islamitische, Arabische dichtkunst. De gazal geldt als één van de belangrijkste dichtvormen die is overgedragen aan de Oost-Islamitische wereld.

De gazal verspreidde zich door Zuid-Azië en werd al snel de prominentste dichtvorm van het Perzisch en Urdu. De dichtvorm vond zijn weg naar Europa dankzij Johann Wolfgang von Goethe. De gazal geeft uitdrukking aan de pijn van verlies, maar tegelijkertijd de mooie kanten van het leven en de liefde.

De gazal is een lastige dichtvorm dankzij de strenge regels waar hij aan moet voldoen. Het is dan ook een ware uitdaging om een goede gazal te schrijven.

• Een gazal bestaat uit alleen maar coupletten, minimaal vijf en maximaal vijftien.
• In het eerste couplet van een gazal wordt een ‘refrein’ geïntroduceerd: een woord of zinsdeel wat elk couplet terugkeert. Dit refrein wordt ook wel radif genoemd.
• Voor de radif staat een rijmwoord, wat in het eerste couplet twee keer voorkomt en daarna in elk volgende couplet voor het refrein terugkeert. Dit rijmwoord wordt ook wel de qafia genoemd.
• In het eerste couplet wordt ook het metrum vastgesteld, wat in de rest van de coupletten hetzelfde moet zijn.
• De zinnen van een couplet zijn even lang.
• Er kan geen enjambement tussen de verschillende coupletten zijn.
• Het thema van een gazal is vaak liefde en verlies en het gedicht wordt geschreven vanuit het perspectief van de dichter.
• Het laatste couplet bevat de naam van een persoon, vaak die van de dichter.

Voorbeeld

Het gedicht ‘Tonight’ is afkomstig uit de bundel Call Me Ishmael Tonight: A Book of Ghazals door Agha Shahid Ali. Het woord tonight is hier de radif en de qafia is spell. Het hele gedicht lees je hier.

Where are you now? Who lies beneath your spell tonight?
Whom else from rapture’s road will you expel tonight?

Those “Fabrics of Cashmere—” “to make Me beautiful—”
“Trinket”—to gem—“Me to adorn—How tell”—tonight?

I beg for haven: Prisons, let open your gates—
A refugee from Belief seeks a cell tonight.

God’s vintage loneliness has turned to vinegar—
All the archangels—their wings frozen—fell tonight.

Opdracht

Afgelopen maand was een maand van ontzettend veel verlies en onbegrip dankzij aanslagen in meerdere landen, waaronder Frankrijk en Duitsland. Soms lijkt het een uitzichtloze situatie. Aan jou de taak om dit onbegrip en verdriet te verwerken in een gazal waar je ook juist de mooie kanten van het leven en de liefde in verwerkt. Laat je gazal dienen als troost en hoop.

Je kunt het gedicht in het reactieveld hieronder plaatsen. Er zal geen redactionele feedback op gegeven worden, maar onderling is er uiteraard ruimte voor feedback.