4 stappen om alle feedback in je voordeel te gebruiken

Een van de beste manieren om je schrijfvaardigheid te verbeteren, is feedback op je teksten vragen. Als je geluk hebt, snapt je proeflezer precies wat je met je verhaal wil zeggen en heeft de perfecte tip om het nog nét wat beter uit de verf te laten komen… maar zo’n feest is het niet altijd. Niet iedereen kan feedback op een opbouwende manier brengen, sommige mensen zijn simpelweg niet de juiste proeflezer voor jouw verhaal, en zelfs je ideale proeflezer kan je weleens het gevoel geven dat je helemaal op de verkeerde weg zit. Geen nood! Op zo’n moment pak je gewoon dit stappenplan erbij.

---

Stap 1: neem afstand

Kritiek kun je het beste even laten bezinken. Ga iets anders doen. Slaap er een nachtje over. Zoek negatieve recensies van je favoriete boek om jezelf gerust te stellen dat geen enkel verhaal door iedereen evenveel gewaardeerd wordt.

Bedenk dat kritiek de ervaring van de lezer beschrijft, niet het verhaal zelf. Lezers hebben verschillende achtergronden, voorkeuren en verwachtingen. Misschien heeft deze lezer (deels) gelijk, of misschien is er iets anders aan de hand. Hoe dan ook: het is jouw verhaal en alleen jij kan bepalen of de opmerking past bij wat jij voor ogen hebt. Laat je niet overhalen om het anderen naar de zin te maken.

Stap 2: zoek de oorzaak

Wanneer je weer met een heldere blik naar het verhaal kan kijken, vraag je dan af: waarom zou de lezer die ervaring gehad kunnen hebben? Misschien spelen persoonlijke voorkeuren een rol: iemand die graag pageturners vol actie leest, zal al snel commentaar hebben op het tempo van een meer bedachtzaam verhaal. Een verkeerde verwachting kan ook door het verhaal zelf komen, als het begin van het verhaal onbedoeld beloftes doet die niet aansluiten op het vervolg.

Een andere mogelijkheid is dat er iets ontbreekt. Een personage neemt een ongeloofwaardige beslissing? Misschien mist er een duidelijke gedachtegang in de aanloop naar dat moment. Je plotlijn lijkt vol gaten te zitten? Waarschijnlijk valt het best mee, maar heb je een essentieel stukje informatie te subtiel gebracht.

Soms is de oorzaak meteen duidelijk, soms moet je langer zoeken. Het kan ook helpen om meer proeflezers te vragen naar dit specifieke punt te kijken, zodat je hun feedback kan vergelijken.

Stap 3: ga terug naar je visie 

Nu je beter begrijpt waar de kritiek vandaan komt, is de volgende stap om na te gaan of die wel overeenkomt met wat je zelf wil. Dat is extra belangrijk als je behalve kritiek ook een suggestie voor verbetering hebt gekregen. Zie die suggestie als een illustratie van het probleem en niet als iets om klakkeloos over te nemen. Wat is jóúw visie voor dit verhaal, deze scène, dit personage?

Stap 4: bepaal de oplossing

Heb je na stap 2 en 3 de conclusie getrokken dat deze lezer gewoon niet tot jouw doelgroep behoort? Neem de feedback mee als een les over hoe je dit verhaal het beste kan presenteren om het bij de juiste lezers te krijgen. Denk je dat er toch meer aan de hand is? Lees dan verder.

De feedback die je hebt gekregen is een symptoom: het onderliggende probleem is dat de tekst van je verhaal nog net niet lekker aansluit op de visie in je hoofd. Wat kun je verbeteren om de juiste lezer de juiste ervaring te geven? Misschien ligt dat inderdaad op één lijn met de feedback. Het zou kunnen dat je bepaalde schrijftechnieken nog wat meer moet oefenen, of dat je een probleem met je plot simpelweg over het hoofd hebt gezien.

Soms is de oplossing het tegenovergestelde van wat de feedback suggereerde. Overbodige personages schrappen? Als ze in jouw ogen essentieel zijn voor het verhaal, mag hun rol misschien duidelijker worden. Tempo te laag? In plaats van actie toevoegen kun je met een paar zinnetjes de onderhuidse spanning sterker aanzetten. Doelloze scène? Misschien was dat juist de bedoeling, en mogen de personages nog wat moedelozer reageren om de scène te versterken.

Gebruik de feedback die je krijgt om te toetsen of jouw visie voor het verhaal wel goed overkomt, en zo niet, waar dat aan kan liggen. Op die manier kan zelfs een opmerking waar je in eerste instantie niets mee kan, toch tot inzichten leiden.

Over de auteur

Anna Mattaar gaf als schrijvende tiener al feedback op andermans verhalen en heeft die passie inmiddels omgezet in een eigen bedrijf als schrijfcoach: Fictera Schrijfcoaching. Ze helpt schrijvers hun eigen unieke schrijfproces te vinden en hun verhalen op papier te laten aansluiten bij de visie in hun hoofd. Haar specialisatie is fantasy, maar ze werkt met alle schrijvers die hun werk naar een hoger niveau willen brengen en hun lezers willen meeslepen in een ijzersterk verhaal. Zelf schrijft ze fantasy met een focus op de persoonlijke worstelingen van personages die buiten de bestaande hokjes vallen.