3 schrijftips om een verhaal angstaanjagend te maken

Hoe jaag je anderen de stuipen op het lijf met alleen tekst? Een vraag die menig (beginnend) horrorauteur zijn hersens doet kraken, dus lees snel onze tips en bespaar (of gun) jezelf slapeloze nachten.

Onderzoek wat angst is

De schrijfstijl van horrorauteurs is cruciaal, meer nog dan bij andere genres. Het onderwerp is haast niet van belang; zolang het onprettig is en je het overtuigend brengt, kun je angst opwekken. Wat je wil doen, is de suggestie van iets angstaanjagends in het brein van de lezer planten.

Makkelijker gezegd dan gedaan. Begin door jouw onderwerp uitvoerig te onderzoeken. Het is uit den boze om het angstaanjagende in jouw verhaal bij zijn naam te noemen, dus je moet zoveel mogelijk details kennen zodat je de lezer stukje bij beetje informatie kunt voeden zonder de bron van de angst te onthullen. Zodra je dat doet, is de mysterie er van af en kan de lezer zich niet meer beroepen op zijn eigen fantasie: hét middel om angst realiteit te maken.

Denk dan ook terug aan wat jou angst aanjaagt. Was jij ook één van de vele kinderen die vroeger doodsbang was voor It? Waar kwam die angst vandaan? Precies, uit je eigen gedachten. Hoe minder je weet van het angstaanjagende, hoe meer je die angst zelf gaat invullen. Dat is de kern van elk horrorverhaal.

Wek de suggestie van realiteit

Angst is meestal een onredelijke emotie; je bent bang voor iets wat niet bestaat of nooit kan gebeuren. Spinnnen zijn niet gevaarlijk (in Nederland), mensen kunnen niet uit de dood herrijzen en er bestaan geen geesten (en zo wel, wat hebben zij eraan dat jij angst ervaart?). Ondanks dat is deze emotie één van de sterkste. Speel daar op in, maak jouw verhaal zo overtuigend dat het net echt lijkt.

De geloofwaardigheid van jouw personages is hierbij cruciaal. Je kent ongetwijfeld de films waarin personages tegen beter weten in de kastdeur openen, de telefoon opnemen of tóch dat ene overduidelijke spookhuis als vakantiebestemming kiezen. Met die personages kan niemand zich identificeren. Zorg dus dat jouw personages niet in een situatie komen waarin ze de keuze kunnen maken om van hun angst weg te lopen. Des te enger is het dat wat hen overkomt, onvermijdelijk is.

Een held die zijn geliefde moet redden van een vampier is een simpel voorbeeld van een drang om verder te gaan (liefde), maar spanning kan zich ook voordoen in overlevingsdrang of wantrouwen (denk aan de nieuwe succesvolle serie The Walking Dead). Horror gaat immers niet om bloedvergiet en schrikeffecten, maar juist om de emoties die voortkomen uit de situatie.

Gebruik de angst van de lezer

Horror is tegenwoordig een omstreden onderwerp. Lezers en kijkers lijken afgestompt voor schrikeffecten en de naderende dood van een personage door een moordenaar die hem achtervolgt. We kennen de verhalen, zien de meeste plottwists al van ver aankomen. Zoek originaliteit dan ook niet in een fysieke gedaante, maar in de wijze waarop de lezer zichzelf angst aanpraat.

Een sprekend voorbeeld is de film Paranormal Activity. De kwaliteit van de film is discutabel, maar het effect ervan op de meeste mensen is onweerlegbaar. De reden dat zoveel mensen angst ervaren tijdens die film, is door herkenning en eigen suggestie. Wat als mij dit thuis zou overkomen? Het is zo gemakkelijk de situatie uit de film op jezelf te projecteren en dat is iets waar iedere horrorauteur wat van kan leren. En wederom: de kern zit hem in het onbekende.

Door: Reinoud Schaatsbergen