Drie tips om een hoofdstuk te eindigen

Hét doel van hoofdstukken in een roman: de interesse van de lezer vasthouden zodat hij blijft lezen. Met deze schrijftips kun je jouw hoofdstukken aanscherpen om dat te bereiken.

Rond het verhaal af

Er zijn schrijvers die hoofdstukken maar niks vinden. Voor hen voelt het alsof ze gedwongen een cliffhanger moeten verzinnen. Herkenbaar? Laat die hoofdstukken dan voorlopig achterwege en focus je eerst op de eerste versie. Zodra je de reis van A tot Z in kaart hebt gebracht, kun je de letters tussenin (dus de hoofdstukken) stap voor stap indelen.

Het voordeel van deze methode is dat je al bestaande cliffhangers kunt gebruiken als hoofdstukeindes. Je hoeft dan alleen nog maar te bepalen waar die hoofdstukken beginnen, wat meestal aan het begin van de betreffende scène is. Hierdoor krijg je misschien scènes die veel langer zijn dan andere. Is dat het geval, dan moet je toch nieuwe cliffhangers gaan verzinnen. Gelukkig is dat nu veel gemakkelijker omdat je al tot in detail weet wat er gaat gebeuren in het verhaal.

Begin hoofdstukken met een wending

Bepaal je de hoofdstukken liever tijdens het schrijfproces, dan kun je methodisch te werk gaan. Het beste moment om een hoofdstuk te starten, is op het moment dat de plot een wending neemt. Dit kan van alles zijn: een ongeluk, de introductie van een nieuw personage of een gebeurtenis die het plan van het hoofdpersonage op z'n kop zet. Werk je onchronologisch of met verschillende perspectieven, dan kan die wending ook een verandering in locatie, personage of tijd zijn.

Zo creëer je kaders voor jouw verhaal. Je weet waar of waarom de scène begint en doorgaans ook hoe die gaat eindigen, waardoor je binnen dat kader de vrijheid hebt jouw verhaal te doen. Zo kun je jezelf er ook voor behoeden te veel uit te wijden in een scène. Heb je bijvoorbeeld al duizend woorden getypt voordat er iets gebeurt in de scène, overweeg dan die duizend woorden een apart hoofdstuk te maken door een nieuw element (actie) toe te voegen. Die gebeurtenis kan dan het begin van je volgende hoofdstuk vormen.

Eindig hoofdstukken met actie

Stel jezelf bij ieder hoofdstuk de volgende vraag: ‘Als ik dit hoofdstuk nu eindig, is de lezer dan geneigd verder te lezen?’ Zo niet, dan gebeurt er waarschijnlijk niks wat de lezer boeit of zijn aandacht wekt. Vaak vormt het einde van een hoofdstuk de aanleiding naar de wending die in het volgende hoofdstuk plaatsvindt.

Neem het ongeluk als voorbeeld van een wending: in dit hoofdstuk heeft het hoofdpersonage een relatief goede dag achter de rug. Als lezer ben je tevreden, maar omdat niks wijst naar een verandering in de nabije toekomst (het volgende hoofdstuk), ben je niet benieuwd naar de volgende dag. Tot je leest dat het dochtertje van het hoofdpersonage een ernstig ongeluk heeft gehad. En daar eindigt het hoofdstuk. Wat is er gebeurd? Hoe is ze eraan toe? Hoe gaat het personage ermee om? Met deze vragen moet de lezer achter blijven wil je hem vasthouden.

Natuurlijk hoeft een dergelijke cliffhanger niet telkens zo extreem te zijn. Het kan ook subtiel gebracht worden, zoals een uitspraak die op zichzelf onschuldig lijkt maar een onheilspellende factor met zich meedraagt. Zo voorkom je dat je in een structuur terechtkomt waarin de lezer de volgende cliffhanger alweer ziet aankomen. Verras de lezer, doe precies wat hij niet verwacht. Ook zo houd je de spanning in je verhaal.

Door: Reinoud Schaatsbergen