Drie redenen om wel over heksen te schrijven

Heksen en tovenaars in fictie kunnen veel teweeg brengen. Of het nou een magiegebruiker in het Potter-universum is, die spreuken kan weven en de meest bijzondere dingen kan laten gebeuren, of een historische heks waarvan nooit duidelijk wordt of er daadwerkelijk magie in het spel is: het idee van een supernatuurlijk mens biedt meer.

1. In sommige verhalen is een heks of tovenaar zijn een wenselijke staat.

Als lezer zou je dolgraag zelf de mogelijkheid hebben om voorwerpen te laten bewegen of te vliegen op een bezemsteel. Denk bijvoorbeeld terug aan Matilda van Roald Dahl, waarbij haar bijzondere krachten door haar lerares worden gezien als een speciale gave. Het verhaal laat dan ook vooral zien wat voor een geweldige dingen je kan doen met zulke krachten.

Een ander voorbeeld is het alom bekende Harry Potter. Niet alleen door het uitgebreide universum is die boekenreeks bekend geworden. Het hele idee achter geboren worden met magische vaardigheden is aangrijpend. Er gaat een enorme wereld open voor Harry Potter zodra hij aankomt op Zwijnstein, één waar bijna alle Potter-fans in zouden willen vertoeven. Door personages zulke magische krachten te geven, die aan de ene kant worden onthaald als begeerlijk en aan de andere kant worden gehaat door de ‘normale’ mensen, creëer je direct een conflict waar je de lezer in meesleept.

2. Heksen in historische fictie zijn niet minder aangrijpend.

In die verhalen is enkel de verdenking dat iemand magie kan gebruiken genoeg om vermeden, gemarteld of gedood te worden, een persoonlijk conflict dat van nature al spanning met zich meebrengt.

Een voorbeeld hiervan is het bekende toneelstuk The Crucible van Arthur Miller. Dit stuk, dat omgetoverd is naar zowel boek als film, vertelt in gedramatiseerde vorm hoe de heksenjachten uit de middeleeuwen eraan toe gingen. Jonge vrouwen die maar enige vorm van verwarring tonen, worden verdacht en berecht.

Ook jeugdboeken zoals Reinoud van Nimwegen van Berend Jager laten zien hoe vroedvrouwen en kruidkundigen worden omhelst in voorspoedige tijden, maar als gemakkelijke zondebok worden aangewezen mocht een kind te vroeg sterven of als er een oogst misgaat. De hele wereld van hoofdpersonage Reinoud komt op zijn kop te staan zodra zijn naasten worden verdacht van hekserij. Direct ontstaat er een conflict: door zijn naasten te beschermen, komt hij zelf ook in gevaar berecht te worden.

3. Zowel in fictieve als historische verhalen past het concept van een heks uitstekend.

Bij gedegen onderzoek is de angst en verschrikking achter het opjagen van heksen en tovenaars bijna voelbaar en de magische kenmerken bij Potter-esque verhalen voelen aan alsof het echt kan gebeuren. De verhalen zijn rijk aan spanning en de personages zijn herkenbaar, omdat het een strijd portretteert tussen de ware identiteit van het hoofdpersonage en wie zij behoort te zijn volgens de gemeenschap.

Of het nou een zondebok is, een getalenteerde magiegebruiker of iets ertussenin, elke lezer die iets te verbergen heeft, eens gepest is of ambieert naar meer dan dit leven kan zich identificeren met een vervolgde heks of tovenaar in fictie.

Door: Reinoud Schaatsbergen

Zelf aan de slag? Maak dan de schrijfoefeningen moderne sprookjes.