Wat is het verschil tussen harde en zachte magie?

Schrijf jij fantasy, sciencefiction of magisch realisme? Dan komt ergens in jouw verhaal waarschijnlijk een vorm van magie voor. Als schrijver verzin jij hoe deze magie in elkaar zit. Wat kan de magie allemaal wel doen en wat niet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we 'harde' en 'zachte' magie.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: harde en zachte magie.

Wat is een magisch systeem?

De regels die magie volgt in je verhaal worden ook wel een 'magic system' (magisch systeem) genoemd. Een magisch systeem bestaat dus uit alle informatie over de mogelijkheden, grenzen en kosten van magie. In de Disneyfilm Alladin mag de hoofdpersoon drie wensen doen die uit zullen komen, maar hij mag niet om meer wensen vragen of iemand zomaar verliefd op hem laten worden. In Robert Jordans Wheel of Time-serie verliezen mannen die magie gebruiken langzaam hun verstand. En zelfs de Boze Heks uit de gelijknamige kinderboekenserie van Hanna Kraan heeft een toverstok nodig om te toveren en ingrediënten nodig voor haar toverdranken.

Harde en zachte magie

Volgt de magie in jouw verhaal consistente regels die op den duur ook voor de lezer duidelijk worden? Dit wordt ook wel een 'hard magic system' genoemd: harde magie dus. De elementaire krachten in Avatar: The Last Airbender zijn hier een voorbeeld van: er wordt specifiek uitgelegd wat men wel en niet met deze krachten kan doen en onder welke omstandigheden.

Hiertegenover staat zachte magie ('soft magic system'), waarin magie een onbegrijpelijke kracht blijft. Dit wordt vaak gebruikt om de magie mysterieus te houden, bijvoorbeeld in verhalen waarin het hoofdpersonage zelf geen magische krachten bezit en zich maar klein voelt in de wilde, magische wereld. Denk hierbij aan Tolkiens Lord of the Rings-trilogie, waarin vier ogenschijnlijk machteloze hobbits de hoofdrol spelen. Tovenaars en magische wezens blijven op de achtergrond. De magie van de ring speelt wel een grote rol, maar deze werkt de hobbits juist tegen.

Harde en zachte magie zijn geen begrensde categorieën, maar een geleidelijke schaal. Veel fantasyverhalen bevinden zich ergens in het midden, zoals de Harry Potter-serie: hier leren de personages specifieke spreuken en andere soorten magie die ze toe kunnen passen, maar er blijven ook magische gebeurtenissen mysterieus en onverklaard.

De eerste wet van Sanderson

Het onderscheid tussen harde en zachte magie kwam onder de aandacht in de schrijfwereld door een essay van fantasyschrijver Brandon Sanderson in 2007, waarin hij schrijfadvies geeft voor het creëren van een goed magisch systeem.

Zijn grote tip luidt: hoe beter de lezer de magie begrijpt, hoe meer je als schrijver conflict op kunt lossen met magie. Dit betekent dat als je een hard magisch systeem schrijft, je sneller de regels van de magie kunt gebruiken om problemen van personages op te lossen zonder dat dit geforceerd of goedkoop overkomt. Schrijf je een zacht magisch systeem, dan kun je de magie volgens Sanderson beter gebruiken om sfeer te scheppen of problemen te creëren, die dan op een niet-magische manier worden opgelost.

Dit schrijfadvies noemt Sanderson 'Sandersons Eerste Wet van Magie'. Lees hier zijn tweede en derde wet voor meer tips over het schrijven van een magisch systeem.