Schrijfwoordenboek: Nordic noir

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag lichten we het genre ‘Nordic noir’ toe.

---

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: ‘Nordic noir.’

Nordic noir (ook wel Scandinavian noir genoemd) is een misdaadgenre in de schrijfwereld. Zoals de naam al aangeeft, speelt een Nordic noir zich bijna altijd af in een Scandinavisch of Noords land. Denk hierbij aan landen als Denemarken, Noorwegen, Zweden, Finland en IJsland. Wat ook kenmerkend is voor een Nordic noir verhaal is dat het meestal is geschreven vanuit het perspectief van een politieagent of een detective. Daarnaast speelt het verhaal vaak in op de vaak ‘stille’ en ‘onopvallende’ misdaad die zich voordoet in schijnbaar veilige en welvarende landen in Noord-Europa.

Koud en somber

Wat Nordic noir uniek maakt in het misdaadgenre, is dat de setting vaak een kille en sobere sfeer creëert waarin misdaden worden gepleegd, of een verdwijning of moord wordt onderzocht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verhaal over een cynische detective die een moord in een mistig en koud vissersdorp in Zweden onderzoekt, of een verdwijning van een tiener in een sombere en grijze wijk in Reykjavik, waar de bewoners liever op zichzelf zijn. De setting gaat vaak gepaard met een melancholisch, langzaam en realistisch verhaal.

Het Scandinavisch model

In de landen waar een Nordic noir zich afspeelt, heerst het ‘Scandinavisch model’. Dit is de naam voor het sociaal-culturele beleid dat de toon zet in Scandinavië. Het beleid focust zich op welvaart, een stabiele economie, liberalisme en een nauwlettend oog op mensenrechten en sociale gelijkheid. Scandinavische landen worden daarom in lezingen geregeld als de ideale samenlevingen aangehaald.

Nordic noir boeken laten zien dat hier nog wel wat op af te dingen valt. In deze verhalen fungeert het Scandinavische model vaak als een dekmantel die de aanwezige misdaad, vrouwenhaat, racisme en sociale ongelijkheid verhult. Een bekend voorbeeld hiervan is de Millennium-trilogie van de Zweedse schrijver Stieg Larsson.

Een bekend boek uit de trilogie is Mannen die vrouwen haten, die het verhaal volgt van de onderzoeksjournalist Mikael Blomkvist. In het boek is Blomkvist verwikkeld in een zaak tegen de grootindustrieel Hans-Erik Wennerström. Wegens laster wordt Blomkvist kort in de gevangenis gegooid. Dan wordt hij benaderd door de zakenman Henrik Vanger. Hij biedt Blomkvist aan om hem te helpen in het onderzoek naar de verdwijning van Vangers nichtje. Hij vormt hierbij een team met de getraumatiseerde maar briljante vrouw Lisbeth Salander. Maar ook zij heeft haar verleden.

Niet- Scandinavische landen

Hoewel Scandinavië/Noord-Europa de setting vormt voor de Nordic noir zijn er ook boeken geschreven in vergelijkbare, niet Noordse settings. Bijvoorbeeld de verhalen van auteur Ann Cleves, die zich afspelen op de Schotse Shetlandeilanden. Het klimaat en het landschap is erg vergelijkbaar met dat van Scandinavië, het melancholische verhaal en het slome tempo maken het vergelijkbaar met Nordic noir.

Benieuwd geworden? De website Penguin Random House geeft een lijst van de beste Nordic noir boeken voor hen die bekend willen worden met het genre.