Schrijfwoordenboek: 'Mary Sue'

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we de internetterm 'Mary Sue'.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: 'Mary Sue'.

Wat is een 'Mary Sue'?

'Mary Sue' is een negatief jargonterm voor een personage dat te sterk geïdealiseerd wordt door het verhaal. De term wordt onder andere gebuikt voor:

• personages die onrealistisch 'perfect' zijn in persoonlijkheid, uiterlijk of talenten.
• personages waar de omgeving onrealistisch positief op reageert (bijvoorbeeld als ieder bijfiguur verliefd op hen wordt).
• personages waarvan voortdurend verteld wordt hoe bijzonder en geweldig ze zijn terwijl we dit nauwelijks in hun acties terugzien.
• personages geschreven als 'betere' versie van de auteur, met als doel het vervullen van zijn eigen fantasieën.

De typische 'Mary Sue' is extreem aantrekkelijk, kent geen slechte eigenschappen, of leert in belachelijk tempo vaardigheden die ieder ander personage nooit of pas na jaren hard werk zou kunnen beheersen. Van dit laatste wordt Rey uit de Star Wars franchise vaak beschuldigd.

Oorsprong en geschiedenis

De term 'Mary Sue' heeft haar oorsprong in A Trekkie’s Tale, geschreven door Paula Smith als een parodie op ‘slechte’ Star Trek fanfiction. Hierin staat het door Smith bedachte personage Mary Sue centraal: zij wordt aanbeden door alle oorspronkelijke Star Trek personages en redt de dag zonder moeite. Vanaf de jaren '90 begonnen mensen de term ook buiten het fanfiction-genre toe te passen. Bovendien hoefde een 'Mary Sue' niet langer gebaseerd te zijn op de auteur. Met de opkomst van het internet werd de term populairder en breder toepasbaar. Er ontstonden internetdiscussies over welke personages wel en geen 'Mary Sue' waren en je kon je eigen personages laten beoordelen door 'Mary Sue tests.' Tegelijkertijd werden de denigrerende toon en de onduidelijkheid over de betekenis alsmaar sterker.

Variaties en subcategorieën

Sommige definities van 'Mary Sue' stellen dat niet het 'perfecte' personage zelf, maar de partijdige houding van het verhaal centraal staat. Een 'Mary Sue' is pas echt een 'Mary Sue' als de tekst, het plot of de andere personages voor haar neerbuigen. Bella uit de young adult paranormal romance-serie Twilight van Stephanie Meyer is wellicht geen 'perfect' personage, maar wordt toch vaak aangehaald als 'Mary Sue'. Dit komt doordat de personages om haar heen geobsedeerd zijn met haar. Ook beargumenteren lezers dat haar slechte eigenschappen haar niet verhinderen, maar worden gebruikt om sympathie van de lezer en de andere personages op te wekken. Andere partijdige houdingen zijn een plot dat altijd in het voordeel van het personage verloopt en een verhaal dat het personage de hemel in prijst en alle personages die het niet met haar eens zijn als 'slecht' neerzet.

De 'Mary Sue' kent allerlei subcategorieën. Een 'Jerk Sue' gedraagt zich vreselijk, maar wordt hiervoor zonder moeite vergeven of zelfs geïdealiseerd. Een 'Copycat Sue' is een namaakversie van een bestaand personage. En is het personage juist door haar gebrek aan 'perfectie' even saai geworden als een ‘Mary Sue’? Dan heb je een 'Anti-Sue'.

Uit de mode

De laatste jaren is de term in populariteit gedaald, deels door de onduidelijkheid over de betekenis en de denigrerende toon. Zo kun je ieder personage waar je toevallig een hekel aan hebt bestempelen als 'Mary Sue'.

Daarnaast worden veel meer vrouwelijke dan mannelijke personages ervan beschuldigd een 'Mary Sue' te zijn. Hier is de laatste tijd veel kritiek op. 

Een personage met enkele 'Mary Sue' eigenschappen is niet gelijk slecht. Wel kan het in de herschrijffase nuttig zijn om een verhaal te controleren op ongeloofbare details of een partijdige houding.