Schrijfwoordenboek: high fantasy

Als je goed wil leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Deze week lichten we het genre ‘high fantasy’ toe.

---

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org

Wat is high fantasy?

De term ‘fantasy’ is in de 19e eeuw ontstaan en al snel werd er onderscheid gemaakt tussen high- en low fantasy. De Amerikaanse schrijver Lloyd Alexander, bekend van De Avonturen van Tarzan, scheef voor het eerst over de termen.  Eén van de vroege high fantasy-werken is Alice in Wonderland, waarin de jonge Alice in een konijnenhol valt en in een magische wereld terecht komt. Dat is dan ook de kern van high fantasy: het verhaal speelt zich af in een andere wereld dan de onze. Low fantasy speelt zich vaker af in onze wereld, maar bevat wel fantastische elementen.  

Het concept van een andere wereld kan op twee manieren toegepast worden in high fantasy:
•    De alternatieve wereld is de primaire wereld, ‘onze wereld’ bestaat niet (In de ban van de ring, Het lied van ijs en vuur).
•    De alternatieve wereld is verbonden met onze wereld, bijvoorbeeld via een portaal (De avonturen van Alice in Wonderland, De kronieken van Narnia). 

In de jaren ’50 van de vorige eeuw werd het genre groter en bekender bij het publiek door het publiceren van de werken van J.R.R. Tolkien en C.S Lewis. Nog steeds zijn de In de ban van de ring en De kronieken van Narnia boegbeelden van de high fantasy. Bekende moderne werken zijn Het lied van ijs en vuur van George R.R. Martin en De naam van de wind van Patrick Rothfuss.

Kenmerken van high fantasy

High fantasy speelt zich dus af in een aparte wereld, die vaak is gebaseerd op het middeleeuwse Europa. Deze werelden zijn meestal  ver uitgedacht door de auteur: ze kennen verschillende volken met hun eigen culturen en onderlinge sociale connecties. De wereld kent een eigen geschiedenis, religies, natuur en in sommige gevallen ook een bijzondere taal – denk aan de taal van de elven in de In de ban van de ring-boeken. Magie is vaak de normaalste zaak van de wereld of juist een gift voor een select aantal personen. Ook van elven, trollen en tovenaars kijken de personages meestal niet vreemd op. 

Trends en clichés 

Na de jaren ’50 werden veel high fantasy-boeken gebaseerd op de wereld van Midden-aarde, compleet met elven, dwergen en soms wezens die verdacht veel leken op Tolkiens hobbits. Het plot volgde dan de klassieke reis van de held. De hoofdpersoon leeft een normaal leven in deze wereld, maar er gebeurt iets wat hem uit zijn comfort zone haalt. Hij wordt opgeroepen om op avontuur te gaan! Een mentor (zoals Merlijn of Gandalf) begeleidt hem tijdens zijn avontuur, maar de hoofdpersoon krijgt zeker een aantal tegenslagen. Hij reist door de wereld, ontmoet bondgenoten en vijanden, overkomt uiteindelijk het kwaad en keert vaak terug naar huis met een nieuwe blik op het leven. 

Tegenwoordig zetten auteurs zich sneller af tegen dit klassieke verhaal en gaan ze op zoek naar hun eigen stem. Wel blijven deze verhalen zich afspelen in een andere wereld dan de onze en bevatten ze fantastische elementen. Een voorbeeld van een modern high fantasy-boek is Het laatste rijk van Brandon Sanderson. Hierin komt het cliché van een ogenschijnlijke onverslaanbare slechterik voor, maar Sanderson geeft er een draai aan. In plaats van dat de hoofdpersonen de Opperheer moeten stoppen voordat zijn macht te groot wordt, regeert de slechterik al duizend jaar met ijzeren vuist. 

Het vermijden van clichés is belangrijk geworden in het genre. Een tragische voorspelling, de uitverkorene die als enige de slechterik kan verslaan of een wees die een prins of prinses blijkt te zijn. Herken je de clichés? Een ander overbekend element zijn de lange trainingssessies onder leiding van de wijze mentor die veelal van het toneel verdwijnt. De hoofdpersoon moet zijn/haar eigen boontjes gaan doppen. De verhalen eindigen vaak met een groot gevecht tussen goed en kwaad.    

Volgende week bespreken we het genre ‘low fantasy’!