Schrijfwoordenboek: Bildungsroman

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we het genre 'Bildungsroman'.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: Bildungsroman.

Wat is een Bildungsroman?

Veel schrijvers gebruiken het thema 'opgroeien' of 'volwassen worden' in hun verhalen: dit is bijvoorbeeld een belangrijk deel van de karakterontwikkeling van het hoofdpersonage. Staat in jouw verhaal de psychologische ontwikkeling van jeugd naar volwassenheid centraal, dan heet dit een Bildungsroman. In het Engels wordt dit genre ook wel 'coming-of-age' genoemd.

Kenmerken van een Bildungsroman

Een Bildungsroman is een type psychologische roman: de innerlijke gedachten en gevoelens van de personages krijgen dus extra aandacht. Verder hebben Bildungsromans een aantal andere veelvoorkomende kenmerken.

De hoofdpersoon is vaak gevoelig: in de meeste gevallen heeft hij een tragische gebeurtenis (zoals het verlies van een dierbare) meegemaakt en/of een slechte jeugd gehad. Het verhaal gaat dan over het verwerken van deze negatieve ervaring.

Ook speelt identiteit een grote rol. De innerlijke reis van jeugd naar volwassenheid is tegelijkertijd een zoektocht naar zingeving aan het leven. Meestal staat het hoofdpersonage in conflict met de normen en waarden van de maatschappij om hem heen.

Levensreis of keerpunt

Sommige Bildungsromans doorlopen een groot deel van het leven van het hoofdpersonage, van hun moeilijke kindertijd tot aan de zingeving en innerlijke vrede in hun volwassen leven. Karakter van F. Bordewijk en David Copperfield van Charles Dickens beginnen zelfs al bij de geboorte van het hoofdpersonage.

Andere Bildungsromans leggen de nadruk op een centraal keerpunt in de adolescente jaren. The Bell Jar van Sylvia Plath beschrijft maar zes maanden, waarin een jonge vrouw steeds dieper in een depressie glijdt en uiteindelijk gedeeltelijk herstelt.

'Opgroeien' als thema

Ook buiten de Bildungsroman komen thema's als 'volwassen worden' of 'innerlijke zingeving' veel voor in de literatuur. Zeker in kinderboeken, reisverhalen en avonturenverhalen speelt deze ontwikkeling vaak een belangrijke rol. Bij een Bildungsroman is dit echter het centrale plot, terwijl het in deze genres meestal gaat om een karakterontwikkeling parallel aan het plot. Toch kunnen genres overlappen: Jane Eyre van Charlotte Brontë is bijvoorbeeld zowel een Bildungsroman als een Gothic romance.