Schrijfwandeling: vaart in Amersfoort

Amersfoort is geen stad die bekend staat om de vele literaire meesters die het voortgebracht heeft. Het is wel een stad vol met inspiratie voor de oplettende schrijver! Het thema van deze wandeling is: vaart.

Station Amersfoort

Voor deze eerste opdracht is het leuk als je aankomt met de trein, maar het is geen noodzaak. Station Amersfoort is behoorlijk groot. Voor een stad met nog geen 150.000 inwoners is het aantal stations, spoorlijnen en reizigers zeer indrukwekkend. Je merkt het al als je het station binnenkomt of als je met je fiets of auto in de buurt van het station komt. Overal het geluid van knarsende treinremmen, conducteurfluitjes en perronberichten.

Opdracht

Schrijven met vaart is een van de belangrijkste oefeningen voor schrijvers die willen beginnen of die telkens vast komen te zitten. Doorschrijven heet dit ook wel: schakel je ‘interne criticus’ uit en blijf maar schrijven.

• We gaan proberen ‘door te schrijven’ aan een stukje waarin je de drukte en de snelheid van dit station probeert vast te leggen.
• Gebruik geluiden, beelden, acties: alles waarvan je de vaart kunt vastleggen.
• Probeer uit het een het ander te laten volgen. Als je voor je gevoel klaar bent met een handeling, beeld of geluid, kijk dan waar dit je naartoe brengt. Laat je parachuteren en schrijf verder.
• Laat je niet ophouden door schrijf- of spelfouten – verbeteren kan altijd nog. Later!
• Zoek naar een vorm waarin de snelheid tot zijn recht komt. Korte zinnen, of juist ellenlange aaneenrijgingen: zoek naar je vorm.
• Je voelt vanzelf wel wanneer je klaar bent.
• Leg weg voor later gebruik. Lezen doen we later.

Stationsstraat – de Onthaasting

We steken nu het drukke stationsplein over en lopen richting de binnenstad, in de richting van de Stationsstraat. We lopen via het viaduct over een spoorlijn en komen op de hoek van de Spoorstraat het etablissement ‘De onthaasting’ tegen. Een fraaiere en juistere naam is er niet, en dus gaan we naar binnen voor een kopje koffie of thee

Binnen nemen we even de tijd om tot rust te komen. Iedereen die ergens arriveert wil altijd zo snel mogelijk beginnen, maar het is juist goed om even je hoofd leeg te maken. We gaan dus rustig zitten en kijken een beetje om ons heen. Zo beginnen alle goede verhalen, zei Raymond Carver ooit. Gewoon een beetje om je heen kijken. Rust nemen.

Opdracht

• Sluit je ogen en denk aan een plek en een periode waarin je je heel rustig voelde.
• Hoe zag die plek eruit?
• Waardoor werd je zo rustig?
• Bedenk wat dat is: rust. En waarom dat zo weldadig aanvoelt.
• Schrijf nu een ode aan de rust. Een gedicht of een korte prozatekst, waarin je de rust bezingt.
• Gebruik het woord ‘rust’ of ‘rustig’ zelf niet, en ook geen synoniemen.
• Breng het gevoel puur door je beschrijvingen.

Stadsring – Ampelmännchen

We slaan rechtsaf bij de Vlasakkerweg en volgen deze tot de hoek met de Utrechtseweg. Linksaf richting de Stadsring – de weg die rond het oude centrum van Amersfoort loopt.

We letten vooral op de stoplichten. Terwijl het verkeer voortraast over de Stadsring letten wij voornamelijk op de voetgangerslichten. Kijk maar goed (blijf ook goed opletten op het verkeer): wat is dat voor tekening in het stoplicht? Dat is niet het gewone symbool voor voetgangers, maar een struis, flink doorstappend meisje met een paardenstaart. Een Ampelmännchen', in het Duits.

Opdracht
Kijk of je ergens in de buurt een plekje kunt vinden om te zitten. Haal het lopende meisje van het voetgangerslicht tevoorschijn – in je hoofd of in een foto.

• Aan wie doet ze je denken? Ken je zo iemand – met dat loopje, die paardenstaart of die lichaamsbouw.
• Wat herinner je je van deze persoon? Wat was dat voor iemand? Wat voor relatie had je met haar?
• Kun je je herinneren dat je ooit met haar een stuk gelopen hebt, of dat je haar zag lopen?
• Schrijf een kort verhaal waarin deze persoon een rol speelt. Het liefst waarin een wandeling, joggen of hardlopen voorkomt. Probeer vooral haar bewegingen goed te omschrijven.

Achter de Arnhemse Poortwal - de kei

Als we onder de stadsring doorgaan zijn we aan de rand van de oude binnenstad van Amersfoort. Vlak voor het parkje treffen we een van de belangrijkste symbolen van de stad aan: de kei van Amersfoort. Op het begeleidende koperen bordje staat dat het blok graniet in de IJstijd werd meegevoerd naar de Amersfoortse heide (die uiteraard toen nog niet de Amersfoortse heide werd genoemd). In een staatsstuk uit 1545 wordt de enorme kei al genoemd en in 1661 sleepten de burgers van Amersfoort het loeizware ding naar de varkensmarkt.

De kei doet ons denken aan het beroemde gedicht van Vasalis, ‘Tijd’, uit Parken en woestijnen.

Ik droomde, dat ik langzaam leefde ....

langzamer dan de oudste steen.

Het was verschrikkelijk: om mij heen

schoot alles op, schokte of beefde,

wat stil lijkt. 'k Zag de drang waarmee

de bomen zich uit de aarde wrongen

terwijl ze hees en hortend zongen;

terwijl de jaargetijden vlogen

verkleurende als regenbogen .....

Opdracht:

• Schrijf een kort essay over dit gedicht.
• Wat wordt hierin beschreven, wat gebeurt hier?
• Let vooral op dat ‘langzaam leven’. Als je langzaam leeft, hoe zie je dan de wereld om je heen? Wat zie je als je een film langzaam afdraait?
• Waarom gebruikt Vasalis dit idee van dat schokken en beven?
• Waarom zongen bomen ‘hees en hortend”
• Probeer door te dringen in het gedicht. Wat gebeurt er? Wat doet het met je?

Eem – toen, daar

We lopen nu linksaf de Utrechtsestraat weer op, die we aflopen tot we bij de Westsingel komen. Deze slaan we links op en lopen hem af tot we bij het Kleine Spui komen. Het Kleine Spui lopen we uit tot we bij de Koppelpoort zijn.

Ons gaat het echter om het riviertje erachter, de Eem, die zich in noordelijke richting uitstrekt. Aan dit riviertje dankt Amersfoort zijn bestaan. Deze Eem, ook wel Amer genoemd, meandert richting Baarn om vervolgens in het Eemmeer uit te komen, een van de randmeren van Flevoland, vlak bij Spakenburg. Vroeger mondde de Eem/Amer uit in de wilde Zuiderzee.

Het water waar we nu staan was vroeger een stuk wilder. Nu ligt er een kanaal rond de ringweg, waar het meeste water wordt afgevoerd. Van de Eem langs de rand van het oude Amersfoort rest nu een kalm zijwater.

Opdracht

• Kijk naar het water en volg de rivier met je ogen.
• Probeer je in te denken hoe het hier was, toen Amersfoort aan deze doorwaadbare plaats ontstond.
• Ga terug naar die tijd in de middeleeuwen dat hier een handelsweg liep en de eerste handelaren zich vestigden.
• Loop nu terug richting station en ga ergens in een cafeetje zitten, bijvoorbeeld het Stadscafé op het Stadhuisplein.
• Schrijf nu een kort historisch verhaal over die begintijd.
• Laat de rivier een belangrijke rol spelen.

Dit was de laatste opdracht van deze wandeling. Werk je opdrachten in het café uit, of haast je met een sneltreinvaart terug naar huis om daar verder te gaan.

Deze wandeling werd oorspronkelijk geschreven door Louis Stiller.