Hoe houd je het juiste perspectief aan tijdens het schrijven?

Perspectief is lastige materie, zeker voor een beginnende schrijver. Het is iets dat je door veel te gebruiken en erover na te denken in de vingers krijgt. Zelfs de beste schrijvers maken fouten op dat gebied, schrijft Frans Stüger. Er zijn boeken, met een echt ISBN-nummer erop die in de top 9 van Vrij Nederland staan, waarin grove perspectieffouten worden gemaakt.

Door Annemarie Smits

Consequent zijn

Wat mij al snel opvalt als ik een manuscript beoordeel, is of het gekozen perspectief consequent is doorgevoerd. Gebruik je allerlei soorten perspectief door elkaar, dan snappen de lezers niet vanuit wiens standpunt het verhaal wordt verteld. Hierdoor komen ze niet lekker in het verhaal en dreigen af te haken. Wie moeten ze nu eigenlijk volgen? Misschien kan ik het verder verduidelijken met een voorbeeld uit de praktijk. Van een schrijfster, wiens manuscript ik had gekregen om te beoordelen, kreeg ik de volgende vraag:
Ik zou graag feedback willen op het perspectief. Daar ben ik niet zo consequent in en ik vraag me af of dit verhaal dat nodig heeft. Soms begin ik een scène te schrijven en dan wil ik graag dichtbij zijn. En een andere keer wil ik juist wat meer afstand bewaren. Is dat erg?

Hieronder volgen twee zinnen van dezelfde pagina die achter elkaar zijn geplakt:

1. ‘’Vader is huisarts en heeft de praktijk aan huis gebouwd. Florine en Frederique mogen daar nooit komen. Na de crematie is vader door de witte deur van zijn werkkamer gegaan. Hij luisterde naar het requiem van Verdi. Dat deed hij altijd als hij boos was.’’
2. ‘’Twee dagen na de crematie zette papa het Requiem uit. Ik had de oude pick-up van mama op mijn kamer gezet samen met Florine.’’

Hier zijn personaal perspectief (hij-/zij-perspectief) en de ik-persoon door elkaar gebruikt. De lezer raakt gedesoriënteerd als ‘vader’ even verderop ‘papa’ wordt en Frederique ineens de ik-persoon is geworden. Een lezer voelt mee met personages en gaat op in hun beleving. Dat is het makkelijkst te bereiken door – in ieder geval binnen een scène – bij één personage te blijven en alle gedachten en gevoelens beperkt te houden tot dit ene karakter.'

Het hele artikel lezen? Je vindt het in het Week van het Schrijven-nummer van Schrijven Magazine dat omstreeks 2 augustus verschijnt.

Ben je nog geen abonnee? Neem vóór maandag 22 juli 16:00 u. een abonnement, dan mis je dit nummer niet!

Korting + cadeaus           Korting + het boek Je levensverhaal schrijven

Bron:

• ‘Personages, conflict, perspectief’ van Frans Stüger (2011)

Afbeelding:

• Photo of woman holding camera: (Public Domain), via Pxhere