woordkeus en inhoud

Ik vind het zoeken naar de juiste woorden in de eerste versie van een manuscript nog niet zo heel belangrijk, dan gaat het er meer om het algemene idee op papier te krijgen.
Maar na dat ruwe schrijven moet er (uiteraard) geschaafd worden en dan is het m.i. erg belangrijk om precies het juiste woord te vinden - of in ieder geval woorden die het helemaal niet zijn te vermijden.

Dit geldt voor mij meer naar mate het verhaal korter wordt. In lange romans mag er eerder een foutje gemaakt worden dan in het kortste verhaal. Gedichten zijn al helemaal een categorie apart in mijn ogen. Daar draait het om het spel met de taal, dus dan moet k al helemaal het juiste woord gezocht worden.

Ik vraag me wel eens af of ik op dit forum de enige ben die geen havo, vwo, en wat daarboven allemaal zit, heeft gehad... De straat is mij liever dan de schoolbanken, ook op taalgebied.

Dat heb je mooi in woorden vervat, Therese. Laat ik nou gisteravond een gesprek hebben gevoerd waarin dit thema aan bod is gekomen.
Het gaat in mijn gedichten namelijk precies zo.
Men zou ze - op het eerste gezicht - als simpel kunnen bestempelen.
Doch, goed beschouwd, blijkt dat de woordkeus 'eenvoudig' is, maar met vaak wel twee, drie, of zelfs vier lagen.
(Ik hoop dat men dat ook als mijn handelsmerk gaat zien.)

In (mijn) gedichten moet ieder woord precies goed zijn, net zoals Carduelis beschrijft. Het voelt echt als een magisch moment wanneer Het Woord zich aandient. In alle eenvoud.

Ik kan niet anders doen dan je mening onderschrijven dat het nadenken over woorden vormend - en dus basaal - is voor het creatief schrijven.

(tikkie off topic: in welk topic is die kleine discussie gaande?)

@assepas:

http://www.schrijvenonline.org/forum/102657?page=1
Vanaf #39, maar het voorgaande is ook interessant, hoor.

[quote=eigen]Ik vraag me wel eens af of ik op dit forum de enige ben die geen havo, vwo, en wat daarboven allemaal zit, heeft gehad... De straat is mij liever dan de schoolbanken, ook op taalgebied.[/quote]

Om die vraag meteen maar te beantwoorden: Je bent niet de enige.

Ik pas zelf ook veel woorden/zinnen aan, omdat het dan net wat mooier en vooral ook duidelijker is. Ik ben niet zo van het 'moeilijke woorden' gebruiken, omdat ik er zelf ook niet van hou om het te lezen, laat staan dat ik het zou toepassen in mijn eigen verhaal.

Leuk Thérèse! Je maakt mijn hele dag goed met dit topic... Ik snap dat je een algemene discussie wilt starten, maar tegelijkertijd spreek je mij rechtstreeks aan. Je geeft krachtige definities van twee woorden, en het gevoel beklijft dat je vindt dat ik een fout heb begaan door simpel te gebruiken waar eenvoudig noodzakelijk zou zijn geweest. Hoe kan ik dit anders opvatten? ;) Laat ik daarom beginnen met iets persoonlijks. Op lichte toon, want uiteraard voel ik me niet aangevallen... laat ik dat vooropstellen. Ik kan overdreven gevoelig reageren als iemand zegt dat ik me niet goed uitdruk, terwijl ik mij voor mijn gevoel juist heel goed en helder heb uitgedrukt. Dat hangt samen met mijn karakter en het vertrouwen dat ik in mijn taalgevoel heb. Ik hecht zeer aan een juiste woordkeus. Nee, dat is te zwak uitgedrukt. Ik hecht, licht afhankelijk van de tekst, verschrikkelijk zwaar aan de juiste woordkeus. Het is zelfs een handicap, wanneer ik tijdens het schrijven uit duizenden soorten groen de enige juiste kleur groen wil kiezen. Doelbewust heb ik simpel gebruikt, waar jij eenvoudig beter vindt. Dat is in de context waarover we spreken volgens mij niets meer dan een gevoel van smaak. Ik stel met nadruk, in de context waarover we spreken. Simpel en eenvoudig kennen uiteraard een betekenisverschil. Hoe dat verschil zich uit, hangt samen met het gebruik. Is het woord een zelfstandig begrip, of een bijvoeglijk naamwoord? Het is goed dat onderscheid te duiden, omdat bij een bijvoeglijk gebruik, in combinatie met een zelfstandig naamwoord, de verschillen minder duidelijk aan het licht komen. Waarmee ik wil zeggen dat er geen glasheldere objectieve richtlijnen aan te duiden zijn voor de totale betekenis, wanneer we simpel of eenvoudig als bijvoeglijke naamwoord opvoeren. De een zal in bepaalde gevallen simpel gebruiken; een ander geeft de voorkeur aan eenvoudig. Natuurlijk zijn er ook genoeg taalconstructies waarbij iedereen hetzelfde woord zal kiezen, maar dat doet er niets aan af. Thérèse, je doet het nu voorkomen alsof van deze twee woorden vastomlijnde richtlijnen te geven zijn voor het gebruik. Een soort gebruiksaanwijzing, of verkeersregel. Zo moet het, en niet anders. Dat vind ik onjuist, en ik snap het niet. Het hangt van de context af. Iedereen schrijft op zijn eigen manier, en heeft zo zijn voorkeuren ontwikkeld. Ik ben het daarom ook niet volledig eens met jouw definities van simpel en eenvoudig. Je wijdt twee zinnen aan simpel, waarmee je het woord voor mijn gevoel geen recht aandoet. Mijn ode aan het woord simpel: Simpel is krachtig, dynamisch en sprankelend. Er is geen twijfel mogelijk. Wat simpel is, kan niet moeilijk zijn. Vrijwel iedereen zal het kunnen begrijpen. Het woord heeft niet voor niets zijn weg in uitdrukkingen gevonden. Een simpele rekensom leert dat.... Simpelweg is ook zo'n fraai begrip. Simpel drukt eenvoud uit. Een simpele conclusie heeft nauwelijks denkwerk vereist. Simpel is in dat opzicht ook letterlijk 'simpel'. Een simpel thema is dan ook een thema met de helderheid en zeggingskracht van het licht bij volle maan. Beroofd van elke eigenschap die zou kunnen leiden tot misverstand of onbegrip, dringt een simpel thema in één klap tot je door. :p Een eenvoudig thema is iets anders voor mij. Op de een of andere manier kan ik niet zeggen wat ik bedoel, wanneer ik eenvoudig gebruik in plaats van simpel. Er zijn ook simpele voorbeelden. Niemand zal het over eenvoudige voorbeelden hebben. Terwijl ik bij opgave juist eenvoudig zou gebruiken. Goed, dit gezegd hebbende, heb ik al een verholen reactie gegeven op je algemene vraag aan het slot. Ja, ik vind zó diep nadenken over woordgebruik heerlijk, en bijzonder vormend. Wat dat betreft zijn we denk ik twee gelijkgestemde zielen Thérèse. Precies uiting geven aan wat je wilt zeggen, om zo inhoud en vorm met elkaar te verbinden, is volgens mij de kunst van het schrijven.

[quote=J.][quote=eigen]Ik vraag me wel eens af of ik op dit forum de enige ben die geen havo, vwo, en wat daarboven allemaal zit, heeft gehad... De straat is mij liever dan de schoolbanken, ook op taalgebied.[/quote]

Om die vraag meteen maar te beantwoorden: Je bent niet de enige.

Ik pas zelf ook veel woorden/zinnen aan, omdat het dan net wat mooier en vooral ook duidelijker is. Ik ben niet zo van het 'moeilijke woorden' gebruiken, omdat ik er zelf ook niet van hou om het te lezen, laat staan dat ik het zou toepassen in mijn eigen verhaal.[/quote]Gelukkig dat ik niet de enige ben. Simpel of eenvoudig, het maakt me niet uit, als ik en mijn lezers het maar begrijpen, en het verhaal niet wegleggen omdat het te moeilijk is.

Dargor, ik heb gemerkt dat je je woorden op een goudschaaltje weegt. Daarom denk ik dat dit gesprek inderdaad vormend is. Ik bedoel natuurlijk (ook) voor mezelf. Als ik de indruk wek, zeker te zijn van mijn zaak over woordgebruik en inhoud, dan heb je die indruk goed opgenomen. Natuurlijk ben ik daar zeker van, want als ik het anders vond, had ik het anders geschreven. En zoals veel schrijvers ben ik een twinkelende ster in mijn eigen universum. En jij mag - moet, misschien zelfs - over woord en inhoud ook twinkelen. Maar misschien wil je iets anders. Misschien wil je een madeliefje zijn in het lentegras. Het is allemaal heerlijk om naar te kijken, en te ondergaan. Maar ja, toch: een simpele ziel is iets anders dan een eenvoudige handwerkman. Vind ik. Als ik wilde trouwen en ik moest kiezen tussen beide, had ik het liefst de laatste. ;)

Ja, gekoppeld aan mensen heeft [i]simpel[/i] een volstrekt andere, negatieve betekenis. Om die reden wilde ik ook nadrukkelijk schrijven over [i]simpel[/i] en [i]eenvoudig[/i] binnen de context die we kennen uit dat andere topic.

Als ik mijn woorden niet op een goudschaaltje zou wegen, zou ik geen schrijver zijn. En net als jij wil ik geen madeliefje zijn in het lentegras. Madeliefjes worden vertrapt of geplukt en verwelken snel. Ik móét over woord en inhoud twinkelen, om te kunnen schrijven met zeggingskracht. Helder taalgebruik, waar ik me graag van bedien, vereist dat nu eenmaal ;) Wie als schrijver niet onvoorwaardelijk in zichzelf gelooft, verliest de magie die hem in staat stelt te schrijven.

Heb ik je het gevoel gegeven dat ik een madeliefje in het lentegras wil zijn?

Maar is het niet zo, Therese, dat de beide woorden niet een vaste betekenis hebben, maar vastzitten aan de ervaringen van de lezer/gebruiker?
Zo zou ik me voor kunnen stellen dat een Brabander/Limburger/Groninger of een Vlaming een woord anders ervaart/voelt omdat het in hun dagelijkse taalgebruik anders wordt gebruikt? Of dat bij simpel en eenvoudig zo is weet ik niet zeker, maar ik denk van wel.
Bij woorden als 'mits' is dat in ieder geval duidelijk uiteen gaan lopen afhankelijk van waar je woont.
Dan moeten we de strenge meester Van Dale er soms bijhalen om te kijken hoe het 'wettelijk geregeld' is. En dan zegt Van Dale bijvoorbeeld dat simpel en eenvoudig synoniemen zijn.

Voor mij is er een duidelijk verschil, maar betekent simpel toch iets anders dan bij jou. Bij jou is simpel zonder handeling. Bij mij is simpel het negatieve broertje van eenvoudig.

Mijn boek 'Pas op, Tirza' is bijvoorbeeld in zijn taalgebruik heel eenvoudig. Makkelijke woorden, korte zinnen enzovoort. Een eenvoudig boek dus. Maar waag het niet om het een simpel boek te vinden. Dan word ik boos. :\\
En dat komt omdat de inhoud niet simpel is. Dus zou dan voor mij simpel iets meer zeggen over de inhoud een eenvoudig meer over de vorm, de taal? Wat teksten betreft dan? Ik denk er eens over na.

Leuk topic.

Context en ervaring zijn denk ik belangrijk bij de keuze die je maakt. De context heb je als schrijver uiteraard zelf in de hand en ik denk dat je moet kiezen voor een woord wat zo dicht mogelijk ligt bij datgene wat je bedoelt.*

De ervaring van de lezer heb jij niet in de hand, dus dat is (misschien) een beperkende factor. Toch kun je als schrijver, door het juiste woord in de juiste context, een lezer meegeven wat je wilt.

Het leuke is dat het hier eigenlijk gaat over de communicatie tussen de lezer en de schrijver. Een uitdaging lijkt mij!

Eigen en J: ik denk niet dat het niveau (havo/vwo of hoger) in dit topic echt belangrijk is. Het gaat hier om taalgevoel en de keuzes die je maakt om je teksten tot hun recht te laten komen. Het gaat dus ook helemaal niet over dure woorden versus normale woorden. Het gaat er wel om of je als schrijver (bijv.) gebruik durft/ wilt maken van externe kennis. Noem een dikke van Dale of een synoniemenwoordenboek.

* Als dat woord niet bestaat, kun je zoeken naar een situatie of een vergelijking waarmee je alsnog duidelijk kunt maken wat je bedoelt.

Ik ben het helemaal met je eens Zjors. In combinatie met boek roept [i]simpel[/i] ook bij mij een negatieve connotatie op. Daarom luistert het zo nauw. Een simpel boek is iets anders dan een eenvoudig boek. Leuk om daar eens over na te denken. Simpel zou ook voor mij méér zeggen over de inhoud, dan over de structuur.

Bij 'tekst' vind ik het lastiger aan te geven wat mijn voorkeur heeft.

:D Je laat me wel lachen, Dargor. Ik heb niet het gevoel dat je een madeliefje in het lentegras wilt zijn, maar als jij dat wel wilt zijn, is het helemaal oké. Misschien wil je met je taal bruisend schuim zijn; ik weet het niet. Iedere schrijver geeft zichzelf zijn eigen metafoor - en afhankelijk van de stand der sterren, hormonen, de afwas, of wat er ook allemaal mag staan in het universum, kan dat met de dag veranderen. @ Zjors: In de kerstvakantie heb ik Pas op, Tirza! weer eens gelezen. Ik had je erover willen mailen, dat is erbij ingeschoten. Maar binnen dit topic komt het ineens weer naar boven en van pas. <-- ;) Ik had dan geschreven dat ik het een zeer krachtig verteld verhaal vond. Echt stevig. En hier en daar ontroerend. En spannend. In eenvoudige bewoordingen, die het juist tot een sterke tekst maken. Zéker niet simpel. Dat is de kracht van de eenvoud. Hiermee is hopelijk ook eigens opmerking beantwoord:

Simpel of eenvoudig, het maakt me niet uit, als ik en mijn lezers het maar begrijpen, en het verhaal niet wegleggen omdat het te moeilijk is.

Maar heel gemakkelijk om zo te schrijven is het niet, eigen, tenzij je er een portie nonchalance tegenaan gooit - in de zin van gemakzucht -, maar ik geloof niet dat je het zo bedoelde.

Zo zou ik me voor kunnen stellen dat een Brabander/Limburger/Groninger of een Vlaming een woord anders ervaart/voelt omdat het in hun dagelijkse taalgebruik anders wordt gebruikt?

Ja, dat denk ik ook. In onze streken hebben ze het woord nuver. In het ene dorp betekent het slim en in het andere dom. Ik gebruik dat woord dus nooit, want ik haal die dorpen door elkaar. Daar kun je rare dingen door beleven.

:lol:

Ook ik heb bij simpel een negatiever gevoel dan bij eenvoudig.

Het voelt alsof bij simpel er een gebrek aan meer is en bij eenvoudig meer niet nodig is.

(wat een rare zin is dat geworden :confused: )

Ik vind het een mooie zin. Dekt de lading :nod:

Vroeger, toen ik boeken moest lezen voor school, was een simpel boek iets positiefs. Niet simpel om te schrijven maar simpel om te lezen. Als schrijver komt simpel negatiever over. Pas bij het herschrijven ben ik meer over woorden gaan nadenken. (Hoewel meer? Beter is een beter woord.)

'Simpel' is voor mij niet perse een negatiever woord dan 'eenvoudig'. Ze roepen alletwee negatieve en positieve associaties op. Het lijkt mij de eerste en laatste wet van een schrijver dat hij/zij de woorden met zoveel mogelijk zorg en nauwkeurigheid kiest.

Het voelt alsof bij simpel er een gebrek aan meer is en bij eenvoudig meer niet nodig is. (wat een rare zin is dat geworden :confused: )

Het is een geweldige zin! :thumbsup:

[quote=Thérèse][quote=eigen]Simpel of eenvoudig, het maakt me niet uit, als ik en mijn lezers het maar begrijpen, en het verhaal niet wegleggen omdat het te moeilijk is.[/quote]
Maar heel gemakkelijk om zo te schrijven is het niet, eigen, tenzij je er een portie nonchalance tegenaan gooit - in de zin van gemakzucht -, maar ik geloof niet dat je het zo bedoelde.[/quote]Ik zei ook niet dat het heel gemakkelijk is. Heel moeilijk is het trouwens ook niet. Maar hoezo die opmerking? Omdat de tekst niet te moeilijk voor de lezer is?

Omdat afgewogen woorden soms moeilijk te vinden zijn, maar dat betekent niet dat ze moeilijk te begrijpen zijn voor een lezer. Het is vaak een grote kunst om juist die woorden te vinden die precies weergeven wat je als schrijver wilt overbrengen. Voor een lezer is dat niet altijd zichtbaar. Juist hoe minder de moeite van een auteur te zien is, des te meer moeite heeft hij misschien moeten doen.

Prachtig gezegd Thérèse! Ik kan dat alleen maar onderschrijven. Helder en krachtig taalgebruik vereist veel geestelijke inspanning. Het structureren van een verhaal kost moeite. De moeite die ik doe, maakt het lezen en begrijpen van mijn woorden eenvoudiger.

Heel vaak heb ik gehoord dat mijn verhalen zich zo gemakkelijk laten lezen. Het kost lezers nauwelijks moeite te begrijpen wat ik schrijf; mijn stijl is vlot en pakkend. Na het inleveren van mijn teksten vertel ik wel eens aan mijn eindredactie hoe zwaar het schrijfproces is geweest. "Dat lezen we er niet in terug", hoor ik dan. Dat beschouw ik dan als een compliment ;)

Wat leuk! Ik heb het gevoel in een essay te zijn beland.

Nog niet alles gelezen, maar ik wil even zeggen dat dit voor mij eigenlijk ontzettend geldt. Ik ben altijd op zoek naar dat woord dat de lading het beste dekt. Lukt niet altijd, maar ik probeer het wel. Daarom kan/wil ik nog niet in het Engels schrijven, omdat ik van die taal die finesses nog niet ken.

Mijn redacteur had in mijn manuscript schijnbaar willekeurige synoniemen ingevuld waarvan ik echt niet snapte waarom. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met de subjectieve beleving van bepaalde woorden, maar ik voerde de wijzigingen niet door, want het gaf niet (altijd) aan wat ik wilde zeggen.

Maar het is dus een heel belangrijk stuk in mijn manier van schrijven, de juiste woorden om het juiste gevoel op te roepen. En om het bijzonder te maken. Als je steeds de voor de hand liggende, veelgebruikte woorden neerschrijft, wordt je tekst ook saai en had het door iedereen geschreven kunnen worden.

Als schrijver ben je per definitie een muggenzifter, denk ik.
Want net als voor een schilder verf zijn medium is, zijn woorden dat voor een schrijver. En het maakt wel wat uit of je bordeauxrood, stoplichtrood, cadmiumrood of koperrood gebruikt, bij wijze van spreken, zelfs al is het nog zo subtiel.
Ik kan me echt niet indenken dat er schrijvers zijn voor wie dit niks uitmaakt.

Aan de andere kant geloof ik ook heel erg dat je teveel kunt muggenziften. Uiteindelijk gaat het er ook om dat een verhaal goed doorkomt, en sommige schrijvers gaan zo op in het woordengebrei en aparte woorden en zinnen bedenken, dat er van de onderliggende essentie weinig meer over blijft. Dan heb je wel een technisch knap stuk geschreven, maar komt het stuk niet helder door, alsof er veel teveel ruis op zit.
Of dan zuigt het verhaal. Dan heb je alleen een mooie vorm, zonder inhoud.

Het zoeken naar het juiste woord lijkt mij de essentie van schrijven.

Favake: jij somt dit hele topic op in een prachtige zin. Helemaal eens.

En dan nog een vraag. Hoe beleven jullie het zoeken naar het juiste woord? Als ik twee synoniemen afweeg, is het soms alsof ik woorden met mijn vingers in de juiste vorm kneed of ze proef op mijn tong. Schrijven is voor mij vaak een heel zintuigelijke ervaring. Natuurlijk pak ik de woordenboeken erbij om op te zoeken wat de verschillen zijn in betekenis en connotatie. Maar uiteindelijk kies ik op basis van die zintuigelijke ervaring of op basis van emotie. Hebben meer mensen dat?

Nee, ik ga meestal op gevoel af, in mijn hoofd.

Het zoeken naar het juiste woord lijkt mij de essentie van schrijven.

Favake: jij somt dit hele topic op in een prachtige zin. Helemaal eens.

Als we het dan hebben over het zoeken naar het juiste woord als de essentie van het schrijven, zou ik dat vervangen door vinden, want met zoeken heb je nog niets.