Wanneer is je manuscript klaar om te verzenden naar de uitgever?

In de vier jaar dat ik werk aan mijn roman, heb ik vaak mijn werk naar uitgeverijen gestuurd in de hoop dat het al publiceerbaar was. Sterker nog, na één jaar dacht ik dat mijn manuscript af was en klaar om uitgegeven te worden door een traditionele uitgeverij. Naarmate de jaren vorderden dacht ik steeds opnieuw dat mijn manuscript wel goed genoeg was. Ik was niets laks, maar ik overschatte mijn manuscript enorm. In deze tijd heb ik geleerd wat de doorslaggevende factoren kunnen zijn als je je manuscript opstuurt naar een uitgeverij. In dit artikel lees je mijn tips over wat de belangrijkste kwaliteitseisen van een manuscript zijn en je kunt controleren of je manuscript aan deze eisen voldoet.

---

De belangrijkste kwaliteitseisen van een manuscript

Om te zorgen dat het manuscript in goede aarde valt bij een uitgever, is het belangrijk dat je een goed manuscreipt hebt geschreven. Hier zijn de belangrijkste kwaliteitseisen van een manuscript.

Kies een duidelijk onderwerp en wees consistent

In een debuut moet veel gebeuren. Een aspirant-schrijver is een flink aantal jaren met het eerste manuscript bezig. Het is een leerproces waar schrijftechnieken bij worden opgedaan, evenals een specifieke schrijfstijl, een uniek verhaal en de schrijver leert wat het is om een consistent verhaal te schrijven. Wat er vaak gebeurt is dat de schrijver veel wil vertellen in zo’n eerste boek. Er moet een leven verklaard worden, een positie ingenomen worden ten overstaan van de maatschappij en dit alles moet in één verhaal duidelijk worden. Veel aspirant-schrijvers gaan de mist in op het moment dat er een onderwerp gekozen moet worden. In veel schrijfwerk is het van belang om een zo klein en specifiek mogelijk onderwerp te kiezen. Alleen dan is het mogelijk om een verhaal boeiend te maken, want dan heb je de mogelijkheid om het verhaal te doorgronden en begrijpelijk te maken voor de lezer.

Toen ik begon met het schrijven van mijn boek, dacht ik dat ik een autobiografie wilde schrijven. Vanuit dit uitgangspunt schreef ik werkelijk alles op wat ik me kon herinneren. Ik dacht dat al mijn herinneringen even interessant waren en dat uitweidingen die niet zoveel met mijn onderwerp te maken hadden, best in het verhaal konden blijven staan.

Als het voor een uitgever (en de lezer) niet duidelijk is waar het verhaal precies over gaat, dan is het boek doelloos. Een uitgever denkt dan: maar wat is het punt van het verhaal nou precies? Dat kun je voorkomen door een goede synopsis te schrijven en het onderwerp van je verhaal in een paar woorden op te schrijven. Door steeds vinger aan de pols te houden, blijf je op het rechte pad.

Geen taal- en spellingsfouten

Een ogenschijnlijk logische eis: zorg dat je geen taal- en spellingsfouten in je manuscript hebt staan. Hoe goed je verhaal ook is en hoe stilistisch je ook te werk bent gegaan, als je manuscript bolstaat van de taal- en spellingsfouten, zal een uitgever het snel wegleggen. Het komt onverzorgd over en het lijkt erop dat je het manuscript hebt afgeraffeld.

Een eigen stem

Uniciteit staat hoog in het vaandel bij veel uitgevers. Daarmee bedoel ik niet dat het verhaal dat je vertelt nooit eerder opgeschreven moet zijn: het is vrijwel onmogelijk om met een compleet nieuw idee te komen. Altijd borduur je voort op het werk dat andere auteurs voor jou hebben gedaan. Wel hebben veel schrijvers hun eigen stem. De schrijfstem is de unieke wijze waarop je woorden uitkiest en deze samenstelt in een zin, alinea, hoofdstuk en het uiteindelijke verhaal. Dit is niet het idioom van de personages, maar de wijze waarop je het verhaal vertelt.

Dit zie je bijvoorbeeld bij Marieke Lucas Rijneveld in zijn debuutroman De avond is ongemak. De lange zinnen, vele bijvoeglijk naamwoorden en metaforen zijn typerend voor zijn stem.

Je kunt op zoek gaan naar je eigen schrijfstem door te freewriten en te experimenteren met verschillende vertelstijlen.

Controleren of je manuscript af is

Ook als je ervan overtuigd bent dat je manuscript af is, is het raadzaam om dit met een uiterste nauwkeurigheid te controleren. Hier lees een aantal stappen die je zou kunnen zetten om zeker te weten dat jouw manuscript opgestuurd kan worden.

1. Herschrijf je verhaal

Een van de belangrijkste handelingen om te verrichten is: laat je manuscript liggen en lees het na een aantal weken terug. Zelf was ik daar nooit goed in. Ik wilde doorschrijven totdat ik het ‘perfecte’ manuscript had en ik dacht dat ik dat zou bereiken door zoveel mogelijk te schrijven. In principe klopt dat, maar het is veel waardevoller als je pauzes neemt en in deze pauzes bijvoorbeeld korte verhalen gaat schrijven. Zo doe je meer ervaring op en als je je manuscript vervolgens terugleest, lees je het als het ware als een lezer die onbekend is met het verhaal. Je bent alerter en zo kun je onduidelijkheden en spelfouten makkelijker detecteren en oplossen. Er is geen regel over hoe vaak je deze handeling moet herhalen, maar zeker als beginnend schrijver kan dit wel oplopen tot tientallen (of zelfs honderden!) keren.

2. Schakel proeflezers in

Als schrijver ontkom je niet aan blinde vlekken. Jouw verhaal voelt als vanzelfsprekend aan, je hebt het verhaal immers meerdere keren in je hoofd afgespeelt en opgeschreven. Je kent het verhaal vanbinnen en vanbuiten. Voor de lezer en de uitgever is dit niet zo. Daarom is het raadzaam om proeflezers in te schakelen die met je meelezen. Probeer zoveel mogelijk proeflezers in te schakelen, het zijn vaak geen ervaren auteurs of redacteuren, dus het oordeel is niet altijd zonder meer aan te nemen. Leg het commentaar van de proeflezers naast elkaar: zijn er zaken die (bijna) iedere proeflezer benoemd? Daar kun je dan aan gaan werken.

3. Investeer in een professionele redacteur

Als je de voorgaande stappen hebt uitgevoerd, zou je kunnen overwegen om te investeren in een professionele redacteur. Dit kan tegennatuurlijk voelen, want als je bij een uitgeverij binnenkomt wordt daar, als het goed is, nog een uitgebreide redactieronde uitgevoerd. Als beginnend schrijver heb je een uiterst moeilijke taak: een goed boek schrijven vergt veel tijd, geluk en discipline. Je kunt het proces versnellen en meer schrijfvaardigheden opdoen door een redacteur in de hand te nemen die weet wat een boek succesvol maakt. Dit is geen investering voor één boek of project, de rest van je schrijverscarrière zul je hier profijt van hebben.

Over de auteur

Anna Strijbos heeft een filosofie-achtergrond aan de UvA. Momenteel verkent zij de uitgeverswereld tijdens een stage bij uitgeverij Atlas Contact op de redactie non-fictie en business contact. Ook geeft zij de online schrijfcursus ‘Ontdek je schrijftalent’. 
Daarnaast houdt zij zich bezig met het schrijven van proza en poëzie. Haar gedicht Rouwend werd eerder gepubliceerd in de literaire bijdrage van Schrijven Magazine: Alice. ‘De Zelfloze’, Anna’s debuutroman in wording, werpt een introspectieve blik op de giftige dynamieken binnen groepsverband. Door deze achtergrond heeft zij een perfecte beheersing van de Nederlandse taal en lukt het haar om op een nauwkeurige manier manuscripten te analyseren.