Vier tips voor de karakterontwikkeling van jouw personage

Ieder personage moet een ontwikkeling in zijn of haar verhaal doormaken. Hoe geloofwaardiger deze ontwikkeling, hoe beter je personage - en daarmee het verhaal - uit de verf komt. Wij staan je bij met deze schrijftips.

Teken een karakterboog

Een goede methode om de karakterontwikkeling van je personage te vormen, is door inspiratie op te doen met een goede film. Teken op basis van het hoofdpersonage van de film een boog. Zet in deze boog, beginnend van links, de karaktereigenschappen waar het personage mee begon (ook de negatieve kenmerken) en doorlopend naar rechts de eigenschappen die het personage erbij kreeg, of die veranderden.

Ieder personage overwint iets in een verhaal (doorgaans het conflict). Maakt het personage van de film niet zo zeer een verandering door, dan kun je deze overwinning en de emoties die daarbij komen kijken ook in de boog zetten. Deze karakterboog gebruik je als vergelijkingsmateriaal voor jouw personage. De eigenschappen neem je niet letterlijk over; het gaat om de structuur en het verloop van de veranderingen die optreden in het personage. Zo kun je een karakterboog van jouw eigen personage maken en deze gebruiken om de rode draad van je verhaal vast te stellen.

Koppel conflict aan personageontwikkeling

Het conflict van een verhaal is de bron van spanning. Je brengt die spanning echter moeilijk over als het hoofdpersonage niet op emotioneel verbonden is aan dat conflict. Is het onderzoek naar een moord hét conflict in jouw verhaal, maar is het hoofdpersonage op geen enkel vlak verbonden aan de moordzaak? Dan gaat de lezer zich niet kunnen vinden in het persoange. Oftewel: het personage moet persoonlijk aangesproken worden door dit conflict om herkenning bij de lezer te creëren. 

Door het conflict te koppelen aan het personage en/of zijn eigenschappen, zal het personage vanzelf een ontwikkeling doormaken. Hij wordt op emotioneel vlak aangesproken, moet morele of ethische keuzes maken of wordt geraakt in zijn ziel door bijvoorbeeld het verlies van een naaste. Hier zijn veel mogelijkheden, maar wat telt is dat het personage verweven wordt met de plot. Zijn ontwikkeling wordt daardoor de belangrijkste verhaallijn.

Stem bijpersonages af op hoofdpersonage

De bijpersonages in het verhaal zijn doorgaans net zo cruciaal voor jouw hoofdpersonage als het conflict. Zij dienen echter een ander nut, namelijk het sturen van de ontwikkeling van jouw hoofdpersonage. Zij brengen spanning toe door jouw personage tegen te werken, of bieden nieuwe inzichten voor het hoofdpersonage (en de lezer) door hem bij te staan in zijn (morele) dilemma's.

Hoe pas je dit toe? Door ieder bijpersonage dat je verzint op een manier te koppelen aan de ontwikkeling van jouw personage. Je kunt bijvoorbeeld vroeg in het verhaal een personage introduceren die later in het verhaal een cruciale oplossing biedt, of een persoon waar jouw hoofdpersonage altijd op kunt bouwen (zodat je die later uit de weg kunt ruimten om de spanning te verhogen). Heb je personages die niet op zo'n manier iets toevoegen? Schrap ze.

Verlies je personage niet uit het oog

Soms creëer je een geweldige antagonist met een conflict dat zo overweldigend is dat het hoofdpersonage eigenlijk wordt overschaduwd. Hij is dan niet meer het belangrijkste personage van het verhaal, ondanks dat je de reis meemaakt vanuit zijn ogen. Dit is dodend voor het verhaal, omdat de interesse van de lezer zo gemakkelijk verloren gaat.

Denk in zo'n geval terug aan de karakterboog. Dit is het verhaal van jouw hoofdpersonage, en van niemand anders. Als de ontwikkeling van dat personage niet evenredig of sterker is dan die van de antagonist, dan moet je wellicht iets toevoegen of zelfs het perspectief van het verhaal omdraaien. Een goede methode om te testen of jouw personage telkens weer centraal staat, is met het einde van ieder hoofdstuk van het verhaal. Ieder hoofdstuk moet namelijk iets toevoegen (of veranderen aan) het conflict, en dus de ontwikkeling van jouw personage. Zo niet: schrappen.

Door: Zara Mansourova en Reinoud Schaatsbergen