Schrijven: een emotionele aangelegenheid - 5 schrijfopdrachten

Op het forum van Schrijven Online is eens de vraag gesteld: ‘Waarom schrijf je?’ De antwoorden liepen uiteen van 'om mezelf te uiten' tot 'om beroemd te worden.' Na een kleine analyse van de motivaties van diverse grote schrijvers kwam ik uit op een beknopt rijtje.

1. om een visie te geven op de wereld (Multaltuli, Emile Zola, Tolstoi),
2. om een visie te geven op de wereld én om de wereld te veranderen (Vaclav Havel, Nienke van Hichtum, Anne de Vries),
3. om een eigen wereld te creëren (J.K. Rowling, J.R.R. Tolkien), en
4. om de lezers te vermaken (Heleen van Rooijen, Appie Baantjer, Hotze de Roos).

Schrijfopdracht 1

Als je moet kiezen uit een van de vier bovenstaande motivaties, welke zou dat zijn? Of heb jij een geheel andere motivatie om te schrijven?

Iedereen die schrijft, heeft dus zijn persoonlijke motivatie. Koppel je die motivatie aan een emotie - wat niet zo vreemd is, omdat de woorden motivatie en emotie dezelfde stam hebben, namelijk het Latijnse movere, te vertalen met respectievelijk in beweging zetten en bewogen zijn - dan kun je stellen dat het emotie is die mensen motiveert.

Maar welke emotie?

In het algemeen worden vier basisemoties onderscheiden. Vier gemoedsbewegingen die mensen zodanig beïnvloeden dat ze er een bepaald gedrag aan verbinden, in ons geval: schrijven. De vier basisemoties zijn:

1. boos,
2. blij,
3. bedroefd, en
4. bang.

Onder deze vier emoties worden diverse sub-emoties gerangschikt, zoals:

1. teleurstelling, jaloezie (boos),
2. verheugd zijn, uitzien naar (blij),
3. heimwee, rouw (bedroefd), en
4. nerveus, schuw of laf (bang).

Schrijfopdracht 2

Bepaal welke emotie het sterkst te koppelen is aan de vier motivaties van de grote schrijvers die hierboven genoemd zijn:

1. een visie geven op de wereld vanuit b…,
2. een visie geven op de wereld en de wereld te willen omvormen vanuit b…,
3. om een eigen wereld te creëren vanuit b…, en
4. om de lezer te vermaken vanuit b….

Schrijfopdracht 3

Maak intuïtief - zonder er diep over na te denken - een rij van twaalf emoties die voor jou belangrijk zijn en verdeel ze daarna over de vier basisemoties. Nu zie je welke emotie bij jou kennelijk dominant is.

Schrijfopdracht 4

Zet een verhaalidee op vanuit je meest dominante emotie. Bedenk dat je met je verhaal je gevoel overbrengt op de lezer, en dat de kans bestaat dat je hem motiveert om emotioneel te reageren. Dat je dus met je verhaal letterlijk iets bij iemand teweeg kunt brengen (movere).

Schrijfopdracht 5

Voer de vier emoties in je verhaalidee uit opdracht 4 door. Laat het verhaal bijvoorbeeld beginnen met een blijde stemming, zet de blijdschap om in bedroefdheid, vervolgens in bangheid, daarna in boosheid en laat het weer blij eindigen. Andere volgordes zijn natuurlijk ook mogelijk, evenals gebruikmaking van sub-emoties.

Ik heb mijn eigen eerste gepubliceerde verhaal op het idee van de basisemoties gecheckt en zag dat het verhaal letterlijk begint met boos ('Ik was de hele dag al kwaad op mijn moeder') en afsluit met blij ('Het beviel mij prima hier, lekker thuis').

Het idee van de (basis)emoties kun je veel dieper uitwerken. Je kunt met de hevigheid ervan schuiven op een schaal van 1 tot 10, zodat je als een geluidstechnicus speelt met het aanzwellen en afnemen van de sterkte van emoties. Daarmee heb je een instrument waarmee je van hart tot hart communiceert met je lezers.

Het schijnt dat de Disney-scenario's ook op deze manier geconstrueerd zijn en dat ze daarom zo succesvol zijn. Waarom het dan niet zelf eens zo proberen?