Schrijftips voor een goed open einde

Sommige verhalen sluiten af met een zogenoemd open eind. Het verhaal wordt dan niet voltooid met een conclusie of de concrete afronding van een gebeurtenis, maar laat een of meerdere vragen open.

Enkele overwegingen om een verhaal open te laten eindigen

1. om spanning aan te brengen voor het verhaal dat erop volgt c.q. het volgende deel van een serie; je bouwt dan een zogenoemde cliffhanger in (waarmee niet gezegd is dat alle series open eindigen; veel delen van series hebben gesloten eindes, zoals de Harry Potter-reeks of de boeken van de Kameleon).

2. om je lezer partner-in-story te maken. Dit is vooral toepasselijk wanneer je een opdracht aan je verhaal verbindt. In narratieve therapieën, maar ook bij bepaalde bedrijfshulpverlening, worden verhalen ingezet als metaforen voor situaties van cliënten, waarbij ze zelf oplossingen moeten bedenken voor het conflict (dat in feite hun eigen probleem representeert). Daar past vanzelfsprekend geen aangedragen gesloten eind bij. Het construeren van dat passende slot is juist bedoeld om deelnemers tot verhelderende inzichten omtrent zichzelf of hun organisatie te laten komen.

3. omdat er altijd meer mogelijkheden voor het eind van een verhaal zijn. Een open eind getuigt dan niet van gemakzucht, onmacht of gebrek aan schrijfvaardigheid, maar eerder van een welbewuste keuze. Je zou de eerste schrijver niet zijn die juist vanwege het open eind van een verhaal intrigerende berichten in zijn mailbox ontvangt, of zelfs interessante reacties/recensies in kranten, tijdschriften of op websites. Wanneer het onderwerp van je verhaal zich ervoor leent - bijvoorbeeld als het gaat om een maatschappelijk geëngageerd onderwerp - dan kun je met een open eind fascinerende vragen oproepen die een maatschappelijke discussie op gang brengen en zelfs veranderingen kunnen inluiden.

4. als vormmiddel. Je suggereert - of benadrukt zelfs - met een open eind dat jij als schrijver ook echt precies zo veel weet als je personage(s). Wanneer je hoofdpersonage de verteller is en aan het eind van een episode blijft zitten met vragen, is het niet aan jou als schrijver om daar sluitende antwoorden op te geven, zelfs niet als je die behoefte eigenlijk wél sterk hebt. Houd je in zo'n geval in. Met een open eind - van bijvoorbeeld een verhaal in dagboek- of brievenvorm - accentueer je de authenticiteit van je verhaal.

Een open eind is iets anders dan een los eind

Een los eind is in feite een tegenstelling van het open eind. Een open eind is gebaseerd op alle informatie die je welbewust in het verhaal geschreven hebt en waarmee je de lezer naar het open eind duwt.

Een los eind daarentegen is informatie die je spontaan invoegt - een leuk idee, een creatieve inval - maar waar je onvoldoende grip op hebt om het daadwerkelijk te verweven met het geheel. Een los eind is voor een lezer onbevredigend als een suikerspin op de kermis: hij hapt erin, en hij heeft niets.

Een los eind is ook: het verhaalconflict over een andere boeg gooien, omdat je niet in staat bent het eigenlijke conflict goed uit te werken. Losse einden demonstreren het gebrek aan denk- en constructievermogen van de schrijver.

Een tip om een goed open eind aan een verhaal te maken

Zie het verhaal als een weg om je personage naar een kruispunt te leiden. Geef hem alles wat hij nodig heeft om die weg te kunnen gaan: gedachtes, doelen, belevenissen. Laat hem vervolgens op het kruispunt - met alle informatie in zijn knapzak - zelf uitkijken over de richtingen die hij kan inslaan.

Tot slot

Een open deur - maar toch: er is één type verhaal dat zich volstrekt niet leent voor een open eind. Dat is de detective, of het nu een whodunnit of whathappened is: hier moeten alle eindjes aan elkaar geknoopt worden tot een hecht macramé.

Thérèse Major is auteur en schrijfcoach. Haar werk verscheen bij o.a. de uitgeverijen Querido en Nieuw Amsterdam. In het gelijknamige Drentse dorp, Nieuw-Amsterdam, houdt zij tweewekelijks het Schrijverscafé waar onderwerpen als het open eind besproken worden en waar schrijvers elkaar van feedback voorzien. Kijk hier voor meer informatie.