Wat je van speechschrijvers kunt leren

Na zeventien jaar speeches en strategische teksten wist ik het zeker: nu ga ik een roman schrijven, in plaats van wéér een speech. Tot verbazing van een vriendin volgde ik eerst een opleiding proza. ‘Jij kunt toch allang schrijven? Je verdient er je geld mee!’ Dat klopt, maar een roman is andere koek. Dialoog, perspectief… en vergeet de lengte niet. Toen ik eenmaal aan mijn manuscript begon, merkte ik hoeveel ik had aan mijn ervaring als speechschrijver. De belangrijkste lessen op een rij.

Door Nancy Olthoff

‘Geen inspiratie’ is een slap excuus

''De minister staat voor een volle zaal. Alle ogen zijn op haar gericht. Voor haar op het katheder liggen drie lege A4’tjes. Léég? Ze draait ze om, dit kan niet waar zijn. Een zweetdruppel glijdt van haar nek naar beneden, het nette mantelpak in. Vertwijfeld kijkt ze om zich heen, zoekt de blik van haar speechschrijver. Die haalt zijn schouders op. Hij had even geen inspiratie.''

Een veelgehoord excuus bij beginnende schrijvers en cursisten aan schrijfopleidingen. Geen inspiratie, druk, een vol hoofd, kleine kinderen. Denk je dat een speechschrijver daarmee wegkomt? Als jij niet levert, staat jouw minister zonder voorbereiding voor haar of zijn publiek. Dus haal je de inspiratie uit je tenen, wat er ook gebeurt. Je gaat zitten, zet de computer aan en begint. Het draait niet om jóú, het draait om het verhaal dat verteld moet worden.

Leef je in

''Ervaren speechschrijvers hebben voor meerdere ministers, staatssecretarissen en andere leiders geschreven. De succesfactor? Inlevingsvermogen. Weten wie er in het publiek zitten, wat er bij hen leeft. Weten wie de spreker is. Waar hij voor staat, wat zijn grootste angst is, welke anekdote zo hilarisch is dat hij wel verteld móét worden. Welke woorden hij nooit zou gebruiken en welke tv-series hij graag ziet. Je weet wat hij denkt, zegt, wil.''

Als jij jouw hoofdpersoon net zo goed leert kennen als een speechschrijver zijn minister, is dat een stevige basis. Met een minister kun je thee drinken om vragen te stellen – als er tijd voor is, ­­vaak moet je genoegen nemen met drie minuten in de wandelgang –­­­­ met je hoofdpersoon kun je nachtenlang doorhalen. Leef je uit en leef je in. Stel in gedachten vragen over zijn grootste angst, zijn geheime fantasieën; álles.

Waar gáát het eigenlijk over?

''De ene ambtenaar wil dat het over A gaat, de woordvoerder vindt B erg belangrijk vanwege de ‘framing’, de minister zegt Z en je directeur vindt dat Q aan bod moet komen. O ja, die andere beleidsexpert denkt er totaal anders over; ‘Hier gaat de minister nooit mee akkoord!’ Met andere woorden: zoek het maar uit. En dan op zo’n manier dat iedereen tevreden is op het eind (nu weet je meteen waarom speechschrijvers dik betaald krijgen).''

Als speechschrijver vraag je je altijd af: wat moet blijven hangen na afloop? Je zoekt in een wirwar van meningen en informatie de rode draad. Precies de draad die je nodig hebt voor je verhaal. Vaak is dat in één zin samen te vatten. De kernboodschap. Zorg ook bij fictie, of het nou een kort verhaal of roman is, dat je weet waar het om draait. En dat die boodschap blijft plakken als een grote roze kauwgombal.

Alle tips lezen? Je vindt het in het Week van het Schrijven-nummer van Schrijven Magazine dat omstreeks 2 augustus verschijnt

Ben je nog geen abonnee? Neem vóór maandag 22 juli 16:00 u. een abonnement, dan mis je dit nummer niet!

Korting + cadeaus           Korting + het boek Je levensverhaal schrijven

Afbeelding:

• US Propaganda material (for recruiting): James Montgomery Flagg [Public domain], via Wikimedia Commons