Negen tips om een gedicht te schrijven

Voordat je begint met het schrijven van een gedicht is het belangrijk om te weten wat je met je gedicht wil gaan zeggen. Schrijven Online biedt negen tips voor het schrijven van een gedicht waarmee je direct uit de voeten kunt.

---

1. Stel een doel vast

Als je niet weet wat je wil dichten – of vooral: waarvoor je je gedicht schrijft – zal het negen van de tien keer moeilijkheden opleveren tijdens het dichten. Vraag jezelf af wat jouw gedicht moet ‘doen’. Beschrijft het stuk een ervaring uit jouw leven, een sociaal standpunt of de schoonheid van de wereld? Wat wil je zeggen met het gedicht? Zorg ervoor dat elk onderdeel van het gedicht terugslaat op het doel.

2. Verdraai de waarheid van het cliché

Van Dale beschrijft een cliché als een ‘overbekende waarheid’ en een ‘al te vaak gebruikte uitdrukking’. Alle emotie is als het ware uit de uitdrukking geperst, waardoor het juist niks meer zegt. In poëzie kan dit de domper zijn waardoor de lezer het gedicht links laat liggen. Mensen willen iets creatiefs lezen, iets wat ze nog nooit eerder hebben gezien.

Heb je een cliché gebruikt in je gedicht, bedenk dan een andere, originele manier om de betekenis van de cliché te vertellen. Integreer dat in de betreffende vers/dichtregel. Wat je als dichter wil bereiken, is dat mensen langzaam door het gedicht gaan, dat ze bij elke zin stilstaan bij de diepere betekenis.

Wil je geweldige gedichten leren schrijven? Volg dan onze cursus! 

Afbeelding

3. Vermijd sentimentaliteit

Hoe vaak gaat een gedicht over schuldgevoel, haat of jonge geliefden? Als een onderwerp gebruikt wordt puur omdat de dichter eens besluit daarover te dichten, zal het negen van de tien keer geforceerd overkomen op de lezer. Als dichter sla je dan de plank mis; de lezer zal niet meer geïnteresseerd zijn in wat je echt wil zeggen. Schrijf vanuit jezelf, vanuit je gevoel.

4. Gebruik verbeelding

De ‘show, don’t tell’-regel is bij poëzie misschien nog wel belangrijker dan bij proza. Poëzie moet alle zintuigen aanspreken. Komt er een zon voor in jouw gedicht? Beschrijf hoe de stralen eruitzien, hoe de warmte aanvoelt. Moet de lezer een stofzuiger horen? Laat hem of haar deze dan echt horen. Wees een camera voor de lezer. Laat de lezer zijn, waar jij wilt dat ze zijn.

5. Gebruik metaforen

Metaforen zijn een andere manier om verbeelding aan te brengen in een gedicht. In plaats van te laten zien, ruiken, voelen of horen, portretteer je het betreffende onderwerp als iets anders. ‘Hij glibberde als een aal tussen het publiek door’. Natuurlijk begrijpt de lezer dat het niet om een echte aal gaat, maar om het karakter en de bewegingen van de persoon. Deze metafoor spreekt veel meer tot de verbeelding dan: ‘Hij liep tussen de mensen door’.

6. Gebruik concrete woorden

Dichters hebben de neiging om abstracte termen te gebruiken. Woorden als liefde, schoonheid en vrijheid kom je vaak tegen. Maar wat zeggen die woorden nu precies? Iedereen heeft een andere herinnering of ervaring bij het woord liefde, dus loop je als dichter de kans dat je lezer een heel andere voorstelling krijgt bij wat je probeert te beschrijven. Gebruik daarom concrete woorden om de lezer een beeld te laten vormen. Dit beeld verschijnt automatisch in hun gedachten en dwingt de lezer als het ware stil te staan bij de tekst. Abstracte woorden gaan meestal het ene oor erin en het andere weer uit.

Lees ook: 5 boeken die je een geweldige dichter zullen maken

7. Wees voorzichtig, rijm is opzichtig

Als je rijm gebruikt in gedichten, wees dan voorzichtig met de rijmende woorden. Verzin geen woorden die toevallig bij elkaar passen. In het ergste geval creëer je een vrolijke klinkend gedicht, terwijl het stuk over bijvoorbeeld onderdrukking gaat. Probeer het gedicht eerst zonder rijm op te stellen of met alleen alliteraties. Als je voelt dat je er klaar voor bent, voeg dan de rijm toe en kijk of het resultaat het gedicht beter maakt.

8. Zet het onderwerp op zijn kop

De kracht van een dichter zit hem in het omgooien van de werkelijkheid. Zie het alledaagse alsof je het voor het eerst in je leven ziet. Kijk bijvoorbeeld eens naar de mensen in de bus. Hoe zou hun dag eruit zien? Wat zouden zij als klein kind hebben ervaren? Verzin scenario’s waar je normaal gesproken niet bij stil zou staan en gebruik ze om je te laten inspireren.

9. Herschrijf, herschrijf en herschrijf

Als je de eerste versie van een gedicht af hebt, is het eigenlijk nog lang niet klaar. De meeste succesvolle gedichten kennen meerdere versies, soms wel meer dan tien. Als je een gedicht af hebt, laat het dan een dag of twee liggen. Kijk er later weer naar en vraag jezelf af: snap ik dit zonder enige voorkennis? Zouden er details bij kunnen of juist weggelaten kunnen worden? Laat het gedicht ook aan andere mensen zien en vraag om kritische feedback.