5 tips voor het schrijven van een dicteetekst

Het is mijn favoriete martelmethode: een meedogenloos dictee. Tot en met 2016 zorgde het Groot Dictee der Nederlandse Taal voor de nodige zuchten en steunen in Nederlandse en Vlaamse huiskamers. Hoewel het Groot Dictee van de buis is gehaald worden er nog steeds talloze dictees in wedstrijdverband afgenomen in bibliotheken, op bedrijfsfeestjes, in cafés en op internet. Voor een schrijver is het opstellen van het een dicteetekst voor een organisatie of evenement een leuke uitdaging waar hij of zij zelf ook veel van leert. Maar hoe pak je dat aan? Vijf tips:

Door Inge Kielen

1. Ken je publiek

Net als bij het schrijven van elke andere tekst moet je nadenken over je doelgroep. Zo schreef ik eind 2017 een dicteetekst voor netwerkbedrijf Alliander, het moederbedrijf van gas- en elektriciteitsnetbeheerder Liander. Mijn tekst, getiteld Elektromonteuses in spe ging over het tekort aan elektrotechnisch personeel, een maatschappelijke ontwikkeling waar de deelnemers aan het dictee dagelijks mee te maken hadden.

2. Vertel een verhaal

Natuurlijk wil je zo veel mogelijk moeilijke woorden opnemen in je dictee. Maar vergeet niet dat de tekst ook prettig moet zijn om naar te luisteren. De deelnemers zitten niet meer op school; ze offeren hun vrije tijd op om te luisteren naar wat jij hebt gemaakt. Zorg dus dat je een technisch en creatief sterke tekst schrijft, of het nu fictie of non-fictie is.

3. Schrijf bekende woorden

Niets is zo frustrerend voor een dicteedeelnemer als wanneer hij of zij de helft van de woorden niet kent. Weersta de verleiding om Franse leenwoorden in je tekst op te nemen die in het dagelijks taalgebruik niet voorkomen. Bij het schrijven van een dictee zie ik het juist als uitdaging om alledaagse woorden te gebruiken die desondanks moeilijk te schrijven zijn. Is het per se, per sé, perse of persé?

4. Ken je tekst

Het spreekt voor zich dat je zelf zeker weet hoe je dicteetekst foutloos gespeld wordt, en dat je ieder woord drie keer controleert of laat controleren. Wanneer er meerdere varianten zijn toegestaan, dan ken je die ook. Zo schreef ik het woord 'compromisje' in mijn dicteetekst, maar kwam ik er net op tijd voor het nakijken achter dat de spelling 'compromistje' ook correct is.

De juiste spelling vind je uiteraard in het Groene Boekje van de Taalunie, of de (uitgebreidere) online variant: www.woordenlijst.org. Voor woorden die niet in De Woordenlijst staan, geldt de spelling zoals in Van Dale Groot Woordenboek.

5. Zorg voor een professionele organisatie

De organisatie van een dictee gaat verder dan het schrijven van een tekst. Je moet nadenken over het de tijd en locatie, de pr en communicatie, het duidelijk en langzaam voorlezen, de toegepaste spelregels, het nakijken van de dictees en de uit te reiken prijzen. Door een leuke middag of avond te organiseren, verzacht je de pijn die je veroorzaakt met je lastige tekst. Tips hiervoor kun je vinden op www.dictees.nl.

Over de auteur

Inge Kielen (1988) deed in 2015 via de voorrondes mee aan het Groot Dictee der Nederlandse taal op tv. In 2017 won ze de eerste prijs bij het dictee van de FlevoMeer Bibliotheek. De dicteetekst die zij zelf schreef voor Alliander, waar hierboven naar wordt verwezen, is te lezen op haar site.