Zó zet je geluid effectief in als sfeermaker in je verhaal

Geluiden kunnen krachtige gevoelens oproepen en zijn dan ook een goed middel om je verhaal de juiste sfeer mee te geven. Hoe zet je geluid op papier?

Wees specifiek

‘Zachtjes tikt de regen tegen het raam.’
‘De regen drenst tegen de ruit.’

Nogal een verschil vind je niet? Toch staat er feitelijk hetzelfde: het regent en de druppels komen hoorbaar tegen het raam. Zachtjes tikken kan een knus beeld oproepen van gezellig binnen zijn terwijl het buiten regent. Drenzen heeft een negatieve connotatie. Iemand die dit denkt of zegt stoort zich aan het geluid. Daarnaast is de eerste zin een cliché. En die wil je natuurlijk vermijden. Wil je het laten regenen in je verhaal, neem dan eens de tijd en beschrijf het geluid van de regen op alle mogelijke manieren die je kunt bedenken. Meestal is het eerste wat in je opkomt niet de meest originele gedachte, dus beperk je niet en schrijf lekker veel varianten op. Kies de beschrijving die het best past bij de stemming die je in verhaal wilt oproepen. Door het geluid heel specifiek te beschrijven roep je bij de lezer de juiste emotie op.

Koppel geluiden aan gebeurtenissen

Stel dat twee geliefden elkaar steeds heimelijk treffen op een open plek in het bos. Steeds als de man over het bospad zijn romantische rendez-vous tegemoet loopt, hoort hij een nachtegaal zingen. Jaren later, als hij zijn geliefde al lang uit het oog verloren is, hoort hij weer de zang van een nachtegaal en denkt ineens weer aan haar. Op deze manier kun je geluiden gebruiken om ritme aan te brengen in je verhaal. Het horen van de nachtegaal kan een flashback inleiden of de hoofdpersoon doen mijmeren over zijn verloren liefde, maar ook het startsein zijn voor een nieuwe romance. Ook de lezer zal terugdenken aan eerdere passages in het verhaal waar de zang van de nachtegaal klonk. Zo kan de lezer anticiperen op wat er gaat gebeuren en neem je hem echt mee in je verhaal. 

Stilte beschrijven

Niet alleen geluid, ook juist stilte kan een bepaalde sfeer of zelfs spanning oproepen. Een personage zegt niets, wijst alleen, hij is sprakeloos. Dat maakt nieuwsgierig. Of de hoofdpersoon vlucht vanuit een drukke winkelstraat een verlaten kantoorgebouw in waar het zo stil is dat hij zijn eigen hart hoort kloppen. Het personage spitst zijn oren om de voetstappen van zijn achtervolgers te horen, maar hoort niets. 

Fysieke reactie op geluid

Geluiden kunnen fysieke reacties teweegbrengen. Je duikt geschrokken in elkaar door een onverwachte knal of je ontspant bij het horen van je favoriete muziekstuk. Wat doet het horen van de stem van zijn schoonmoeder met je hoofdpersoon en wat zegt dat over hun relatie? Door geluiden en de reactie daarop te beschrijven kun je meer vertellen dan er feitelijk gebeurt. 

Tip: train je oor

Train jezelf in het omschrijven van geluiden, door goed te luisteren. Maak een wandeling door je straat, wat hoor je allemaal? Misschien de stem van de buurvrouw. Hoe klinkt die? Heeft ze een snerpende stem, een hoge stem, een zangerige stem? Hoor je vogels, verkeer of de stemmen van spelende kinderen? Welke stemming zouden deze geluiden kunnen oproepen en hoe zou je dat in een verhaal kunnen gebruiken?