Waarvoor gebruik je het stijlfiguur metonymie?

Niet precies zeggen wat je bedoelt, maar iedereen begrijpt je. Een mooie manier om wat kleur aan je tekst toe te voegen. Hoe maak je hiervan gebruik in de stijl van jouw verhaal? Vandaag in het schrijfwoordenboek: wat is een metonymie en hoe gebruik je dit stijlfiguur?

Wat is een metonymie?

Als je een metonymie gebruikt, vervang je de term die je bedoelt door een ander woord. Denk bijvoorbeeld aan 'een glaasje drinken,' terwijl je niet letterlijk bedoelt dat je het glas op gaat drinken. Dit woord heeft wel te maken met hetgeen wat je eigenlijk bedoelt. Dit stijlfiguur hoort dan ook geen enorme puzzel voor je lezer te zijn. 

Verwarrend? Deze lijst van soorten metonymie kan wat orde in de chaos scheppen:
1.    De oorzaak voor het gevolg
Onder een gelukkig gesternte geboren zijn. (Geluk hebben)
2.    Het gevolg voor de oorzaak
Mijn vreugde en verdriet. (Partner)
3.    Het middel voor het resultaat
Een plaatje beluisteren.
4.    De maker voor het object
De van Dale, een Vermeer
5.    De leider voor de ondergeschikten
Caesar overwon Gallië.
6.    De organisatie voor de leden
De universiteit.
7.    Een godheid voor hun domein
Poseidon (zee), Aphrodite (liefde).
8.    Het materiaal voor het voorwerp
Een katoentje (jurk van katoen)
9. Instrument voor gebruiker
De eerste viool.
10.    Het attribuut/eigenschap voor de persoon
Blauwhelm, roodkapje
11.    De plaats voor de inwoners
Parijs kwam in opstand.
12.    De plaats voor de instelling
Den Haag (de regering)
13.    Plaats van ontstaan voor het product
Gouda, Havana
14.    De recipiënt voor de inhoud
Een glaasje drinken
15.    Het lichamelijke voor het geestelijke
Iemand met hersens, een goed hart en een brede rug. (iemand die slim is, vriendelijk en sterk)

Het gebruik van het stijlfiguur

Het gebruik van een metonymie kan verschillende effecten hebben. Sommige uitdrukkingen zijn zo vastgeroest in onze taal dat we ze gewend zijn, bijvoorbeeld ‘een glaasje drinken.’ Het gebruik gaat bijna als vanzelf en het valt ook niet erg op dat je een stijlfiguur gebruikt.

Soms is het ook makkelijk om een metonymie te gebruiken, simpelweg omdat het woorden spaart en net zo duidelijk is. Denk bijvoorbeeld aan ‘Parijs komt in opstand.’ Veel effectiever dan ‘De mensen die in Parijs wonen, komen in opstand.’

Tot slot kan je de taal wat speelser maken met behulp van een metonymie. Door net iets andere woorden te gebruiken, kan je het beeld schetsen waar je naar zoekt. Ook zorgt het voor afwisseling als je ernaar neigt om een woord vaak te gebruiken. Speel met een metonymie en versier zo je tekst.