Waarvoor gebruik je het stijlfiguur enargeia?

Enargeia: weer een moeilijke naam met klanken die je in het Nederlands niet vaak bij elkaar vindt. Wat houdt dit stijlfiguur in hoe gebruik je het als schrijver? Je vindt het antwoord in het schrijfwoordenboek van deze week.

Wat is een enargeia?

De enargeia is een stijlfiguur dat men gebruikt om een levendig beeld van een situatie te schetsen. Door middel van omschrijving probeert de schrijver of spreker om een voorstelling op te roepen. Een voorbeeld waaraan je kan denken, is een oorlogsveteraan die herinneringen aan de oorlog deelt in een speech.
Ook in boeken en verhalen kan je enargeia terugvinden. Zo werd het al gebruikt in één van de vroegste teksten die we kennen; de Ilias van Homeros. De auteur geeft hier een uitgebreide en gedetailleerde omschrijving van hoe het schild voor de held Achilles gemaakt wordt.

“De wijd en zijd vermaarde manke god
heeft ook een dansplaats kunstig afgebeeld,
zoals weleer door Daidalos met zorg
gemaakt werd in het uitgestrekte Knossos
voor Ariadne met de mooie lokken…”

Lees hier het hele fragment.

Wat voor effect heeft het?

Door het gebruik van enargeia kan je een emotie bij de lezer of luisteraar oproepen. In zekere zin is het de show, don’t tell van de retoriek. Bij het voorbeeld van de oorlogsveteraan zorgt de enargeia dat het publiek proeft van de gruwelen van de oorlog. Dit is veel doeltreffender dan wanneer de veteraan vertelt dat de oorlog verschrikkelijk was.
De enargeia hoeft echter niet altijd een heftige negatieve emotie op te roepen, zoals in het eerste voorbeeld. Zo doet de omschrijving van Homeros dat niet. In dit geval richt de gedetailleerde omschrijving zich meer op het realistisch laten zien van het schild en alles wat daarop staat afgebeeld. Een overeenkomst in beide gevallen is dat de lezer of luisteraar het gevoel krijgt erbij te zijn en het echt te zien of mee te maken.

Hoe schrijf je een goede enargeia?

Houd in gedachten dat het doel van een enargeia is om een treffende en levendige omschrijving te geven. Wanneer je dit wilt doen in jouw verhaal, besteed je dus extra aandacht aan de details en het beeld dat je schetst. Maak het zo levendig mogelijk en zorg dat je weet welk gevoel je met de enargeia op wilt roepen. Lees verder voor meer tips over hoe je een setting beschrijft, en hoe je zintuigen prikkelt met een omschrijving.