Stijl – Anticlimax

De term wordt vaak literair-kritisch gebruikt bij een ontgoochelende ontknoping van een verhaal of drama (een ‘afknapper’).  Het kan ook fungeren als een rust- of ontspanningsmoment dat volgt op een climax (hoogtepunt in de spanningslijn) in dramatische of verhalende teksten. Het kan dus ook balans aanbrengen in een verhaal.

Anticlimax

Anti ‘tegen’, klimax ‘trap, ladder’; anticlimax. Syntactisch- lexicale figuur, opeenvolging van woorden of wendingen in dalende lijn van intensiteit, waardering, emotie of stijlniveau. Climax en anticlimax zijn vormen van gradatie, een term die soms als synoniem voor beide begrippen gebruikt wordt. Ze zijn niet steeds gemakkelijk te onderscheiden: ‘nog tien stappen, drie stappen, een stap… en ’k vluchte in Uwe armen o Jesu!’ (Guido Gezelle; mathematisch is dit een dalende gradatie of anticlimax, maar qua groeiende nabijheid tot God is het een stijgende gradatie, dus een climax). Vergelijk ook de truc van marktkooplui: ‘Dit kost geen vijftig, geen twintig, maar tien euro!’

Voorbeeld

‘Want aan U draag ik mijn boek op, Willem de Derde, Koning, Groothertog, Prins…’ (Multatuli, Max Havelaar).

Ongemerkt sluipen er in veel van onze teksten fouten die we ondanks aandachtig redigeren over het hoofd zien. In samenwerking met het Groot retorisch woordenboek komt er wekelijks een stijlfiguur aan bod.
Het Groot Retorisch Woordenboek is nu verkrijgbaar voor €22,50. Meer informatie vind je op http://www.vantilt.nl/boeken/groot-retorisch-woordenboek/

Tijdelijke aanbieding: wie nu een abonnee werft voor Schrijven Magazine of zelf abonnee wordt, krijgt het Retorisch Woordenboek (t.w.v. € 22,50) cadeau!

Werf een abonnee      Word abonnee