Selfpubservices gedijen bij corona

Er is massaal geschreven tijdens de coronacrisis. Niemand merkte dat zo goed als de dienstverleners van zelfpublicerende schrijvers. Bedrijven als Pumbo, Boekengilde, Brave New Books, Mybestseller en Boekscout konden de vraag naar hun diensten bijna niet bijbenen.

---

De 88-jarige Jan Smit is zo goed als blind. Maar ja, vertelde de Brabander deze zomer in het tv-programma Editie NL, tijdens de coronacrisis zat hij bij gebrek aan bezoek ook maar voor zich uit te staren. Wat doe je dan? Schrijven natuurlijk. Oók met beperkt zicht. Met behulp van een recorder en een buurman - die de teksten voor hem uittikte en printte in corpsgrootte 44, zodat Smit zijn verhaal kon teruglezen - maakte hij in twee maanden tijd het spannende kinderboek De vogelslang. Zijn schoonzoon heeft het voor hem geredigeerd.

Tegen deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat bedrijven die zelfpublicerende schrijvers bedienen, uitzonderlijk drukke maanden achter de rug hebben. ‘Het is eigenlijk té druk,’ zegt Yordy Spoor van Pumbo, die het boek van Jan Smit heeft geproduceerd. ‘We hebben twee mensen moeten aannemen. En dan nog is het moeilijk om zo goed bereikbaar te zijn als we willen zijn. Je kan ons normaal benaderen via telefoon, mail, WhatsApp, chat enzovoort, maar we hebben dingen uit moeten zetten omdat we het niet aan kunnen.’

Wij zijn een van de weinige bedrijven die zich richten op de thuisblijver

En Pumbo is niet de enige. Van Mybestseller tot Boekengilde - alle voor dit artikel gesproken bedrijven spreken van topdrukte. ‘Vrijwel alle businessmodellen zijn erop gericht om mensen het huis uit te krijgen,’ vertelt Ivo Haank van Brave New Books. ‘Van kroegen tot concerten: je moet ervoor de deur uit. Maar wij zijn een van de weinige bedrijven die zich richten op de thuisblijver. En bijna iedereen moest gedwongen thuisblijven. De coronacrisis raakt ons dan wel allemaal, maar wij zijn echt de laatste die mogen klagen.’
Dat leidt bij meer bedrijven tot te grote drukte. Ook Erwin de Haan van Boekscout zegt dat het reageren op nieuwe aanvragen en het afhandelen van het proces tot daadwerkelijke verschijning van het boek, ‘soms iets langer duurt’. Het bedrijf speelt daarop in door de verwachting van de klanten goed te managen. ‘En gelukkig werkt iedereen thuis, waardoor men over het algemeen sneller bereikbaar is. Dat helpt om het proces in ieder geval zo snel als op dit moment mogelijk is te laten verlopen.’

Onzekerheid

Die topdrukte begon niet meteen op donderdag 12 maart toen de regering de eerste beperkende maatregelen trof. ‘De eerste maand was het stil,’ vervolgt Spoor. ‘Wij schrokken óók. Wat gaat er gebeuren? Maar toen de praktische problemen rond thuiswerken waren opgelost en men gewend was geraakt aan de situatie, begon men aan een boek - of dat af te maken. Half april begon het echt te lopen.’ Andere spreken zelfs van een kortere dip. Bij Boekengilde, bijvoorbeeld, duurde die naar eigen zeggen een à twee weken.

Inmiddels hebben de angst en onzekerheid al lang plaatsgemaakt voor jubel en vertrouwen.

Niemand zag direct de gouden kans voor dienstverleners aan schrijvers. ‘Toen het virus in Nederland kwam, hebben we direct scenario’s gemaakt,’ vertelt eigenaar Peter Paul van Bekkum van Mybestseller, dat de software levert achter tientallen selfpublishings-platforms in de hele wereld (waaronder Brave New Books). ‘Wat gebeurt er bij een gelijkblijvende omzet, bij een omzetverlies van 25 procent en bij een omzetverlies van 50? Dat we zouden groeien, hadden we helemaal niet ingecalculeerd.’
Een partij vroeg zelfs faillissement aan: Het Boekenschap. Het bedrijf dat in 2019 de omzet met 20 procent zag stijgen, had met het oog op een glorieuze toekomst net geïnvesteerd in extra personeel en een nieuw pand toen het in maart te maken kreeg ‘met uitval van orders en opdrachten’, zo staat te lezen in het faillissementsverslag. ‘Ook nieuwe opdrachten vielen ineens weg.’ Met het perspectief van onzekere maanden, zag de eigenaar half april geen andere mogelijkheid dan faillissement aanvragen.

Inmiddels hebben de angst en onzekerheid al lang plaatsgemaakt voor jubel en vertrouwen. De groeicijfers zijn uitstekend. Pumbo spreekt van een toename van 45 procent in volume in drie maanden. Mybestseller houdt het op een omzetgroei van 30 procent - voor het hele bedrijf, maar óók voor de Nederlandse markt. Brave New Books kende in april een piek van 20 procent meer auteurs die een account aanmaakten. Boekscout rondt het af op 20 tot 30 procent meer aanvragen. En Boekengilde heeft 30 procent meer aanvragen.

De omzet groeide zelfs, ondanks een significant lagere oplage per order. Alle boekpresentaties en evenementen rondom boeken moesten worden afgelast. Er waren daarom geen auteurs meer die op zulke bijeenkomsten in één keer tientallen tot honderden exemplaren aan familie, vrienden of klanten wisten te verkopen. ‘Wij hebben onze auteurs wel aangeraden online presentaties te doen,’ zegt Ellen Rikkink van Boekengilde. ‘Een Zoom-sessie is zo aangemaakt, waarin je je laat interviewen of zo. Dat had zeker effect.’

Maar zij waren de enige. Andere bedrijven hopen eerder op een inhaaleffect. De Haan heeft daar in ieder geval ‘goede hoop’ op. ‘De meeste auteurs willen graag een bijeenkomst organiseren om de verschijning van het boek te vieren. En dan maakt het niet uit dat het boek eigenlijk al een paar maanden oud is. Of dat echt gebeurt, is afhankelijk van hoe lang het virus ons leven blijft beïnvloeden.’ Haank voegt daaraan toe: ‘Op een gegeven moment voelt het als mosterd na de maaltijd. Dan is een auteur al te veel met een volgend boek bezig.’

Topdrukte 

De verklaring voor de topdrukte is simpel - ook al had iedereen het te druk om daar onderzoek naar te doen. Veel mensen hadden dit voorjaar alle tijd om te schrijven. Of ze nu al jaren met het plan rondliepen of, net als Jan Smit, door alle lege uren op het idee kwamen een verhaal op papier te zetten. Of ze nu al jaren met een boek bezig waren of in één keer een idee tot een goed einde konden brengen. Of ze nu niets liever deden dan schrijven of al het Netflixen en surfen op een gegeven moment zat waren en toen aan de slag gingen.

Artikel gaat verder onder de afbeelding. 

Afbeelding

De dienstverleners voor zelfpublicerende auteurs hebben dan ook nauwelijks marketing bedreven. ‘Nee zeg,’ reageert De Haan. ‘Dat doe je op een moment dat je meer aanbod nodig hebt. Maar het aanbod is al zo groot dat we dat niet moeten aanwakkeren.’ En is het wel kies, voegt Van Bekkum toe, ‘om tijdens een grote crisis, die levens kost, te zeggen: ga thuis lekker schrijven?’ Hij heeft dan ook bewust op schrijf- en leesplatform Sweek, dat hij exploiteert, geen nieuwe schrijfwedstrijd georganiseerd.
De uitzondering is Boekengilde. Het bedrijf lanceerde nog in maart de ‘selfpublishing 14-daagse’. Iedereen die zich inschreef kreeg twee weken lang dagelijks gratis nieuwe video’s, white papers en andere informatie over zelf uitgeven. ‘Je kon elk moment instappen,’ vertelt Rikkink. ‘Nog steeds, want het liep gewoon door. Begin augustus hadden zo’n 265 mensen dat gedaan. Behoorlijk veel. Zoals het aantal deelnemers voor onze webinars en naar internet verplaatste workshops ook echt drukker werden bezocht dan normaal.’

Alle genres

Over het type boek dat auteurs in de coronacrisis inleveren, kunnen de bedrijven kort zijn: alle typen boeken. ‘Wij zien veel zakelijke non-fictieboeken,’ zegt Spoor van Pumbo wel. ‘Van hondentrainers tot HR-managers, van advocaten tot tandartsen: auteurs voor wie een boek een visitekaartje is. Echt alle mogelijke beroepsgroepen. Zij investeren, zeker als ze freelance zijn, nu in het schrijven en uitgeven van een boek om daarmee in de toekomst, als de markt weer aantrekt, nieuwe opdrachten te kunnen krijgen.’
Maar, nuanceert hij direct, ‘dat type boek was ook voor corona al sterk in opkomst. Het is ook mogelijk dat wij langzaam steeds meer dit soort klanten bedienen die aan elkaar doorvertellen dat wij daar goed in zijn. Het aantal fictie-uitgaven zie ik óók stijgen. Ik zal me daarvoor goed moet verdiepen in de statistieken, maar dat is nou juist iets wat in deze drukte blijft liggen.’ Wel krijgt hij bijval van Rikkink, die dezelfde trend ziet bij Boekengilde. ‘Bovendien verkopen deze boeken goed, omdat het vaak is inbegrepen bij de prijs van een workshop of training.’

Er wordt in ieder geval niet massaal over het coronavirus en alle implicaties ervan geschreven. ‘Ik had dat veel meer verwacht,’ zegt Van Bekkum. ‘Maar kennelijk wordt men er in de media al genoeg mee doodgegooid.’ Haank kijkt onmiddellijk in de database van Brave New Books. Er stonden een stuk of 15 boeken met corona in de titel in de database. Vijf daarvan waren gepubliceerd. Boeken als de jeugdroman Oma corona van Stefan Van Laere of het handboek Ondernemen & verkopen na de coronacrisis van Bart Daems.

Investeren

De grote piek was na het voorjaar voorbij. Maar rustig werd het daarmee niet. ‘De drukste periode is normaal september tot half december, als iedereen zijn boek klaar wil hebben voor de feestdagen,’ zegt Spoor. ‘En zó druk was het in de zomer.’ En niemand verwacht dat het in het najaar inzakt. Al was het maar, zoals Van Bekkum zegt, omdat de selfpublishing-markt nog altijd bezig is volwassen te worden – en dus groeit. Mybestseller had daarom al een dubbelcijferige groei voor 2020 begroot.

Er is dus alle reden om te investeren. Zoals Pumbo doet. Het bedrijf heeft deze zomer een eigen pand gekocht waar het vanaf eind dit jaar op grotere schaal verder kan. Zoals ook de eigenaar van Het Boekenschap doet. Het faillissement is allesbehalve reden om deze markt te verlaten. De holdingmaatschappij Columba Media die erboven zat, heeft de activa uit de boedel overgenomen om een zo spoedig mogelijke doorstart te kunnen realiseren. Ook dát staat in het faillissementsverslag.

Dit artikel is verschenen in editie 5 van 2020 van Schrijven Magazine.