Schrijfwoordenboek: motto

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we het motto van een verhaal.

---

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: motto.

Wat is een motto?

Een motto is een kort tekstfragment voorin een boek. Meestal is dit geen zelfbedachte tekst, maar een citaat van iemand anders. Vaak zegt het motto iets over het thema van een verhaal.

Functies van een motto

In de meeste gevallen is dit de belangrijkste functie van het motto: het geeft een hint naar de boodschap van het verhaal of naar een achterliggend onderwerp dat besproken zal worden. Neem bijvoorbeeld het motto van Een hart van steen van Renate Dorrestein:

‘noem mij, noem mij, spreek mij aan

o, noem mij bij mijn diepste naam’

Neeltje Maria Min – Mijn moeder is mijn naam vergeten

Dit motto schept het beeld van een verwarde moeder en een kind dat niet vergeten wil worden. Dit past bij de thematiek van het verhaal, waarin de verwarde moeder van de hoofdpersoon haar gezin vermoordt en zij het overleeft omdat haar moeder haar is vergeten. Een ander thema in het verhaal is de waarde van namen, waar het motto ook al naar verwijst.

Hiernaast kan een motto ook andere functies hebben, zoals het oproepen van een bepaalde sfeer die in het verhaal zal terugkomen of (minder gebruikelijk) het geven van context voor het verhaal.

Verwarring met andere termen

Buiten de literatuur wordt het woord 'motto' vaak gebruikt voor een levenswijsheid. Men zou daarom kunnen denken dat het 'motto' van een boek hetzelfde is als de boodschap of het thema, terwijl het motto in de literatuur toch echt een andere betekenis heeft. Het motto zou ook door elkaar gehaald kunnen worden met een motief, vanwege de gelijkenis tussen de woorden.

Sommige mensen verwarren het motto met de opdracht van een boek (ook wel 'dedicatie' genoemd), omdat ze beide op een pagina voorin het boek staan, voordat het verhaal begint. De opdracht is een korte mededeling waarin de auteur het boek opdraagt aan één of meerdere personen of instanties. ‘Voor Julia’ is een voorbeeld van een opdracht. Er is hier dus geen sprake van een citaat of een thematische link met het verhaal.