Rebellen en dwarsdenkers: zo schrijf je ze!

Wat hebben Pippi Langkous, Holden Caulfield en Robin Hood gemeen? Het zijn dé rebellen van de literatuur. Tijdens de Boekenweek 2020 met het thema 'rebellen en dwarsdenkers' worden zij en hun schrijvers in het zonnetje gezet. Ben je geïnspireerd om zelf een rebels personage te schrijven? Hier zijn 4 tips om je op weg te helpen.

1. Bedenk waartegen jouw rebel zich verzet

Een rebel verzet zich tegen een gevestigde orde: hieronder kunnen regels en autoriteitsfiguren vallen, maar ook aspecten van de dominante cultuur. Bedenk dus waartegen jouw rebels personage zich verzet en waarom. Wil hij een corrupte regering tegenwerken, ontsnappen aan de regeltjes van het schoolsysteem, of juist een heilig boontje blijven in een wereld vol groepsdruk en haantjesgedrag? En doet hij dit om zijn eigen identiteit te ontdekken, om juist voor anderen op te komen, of om zijn persoonlijke waarden te verdedigen?

2. Geef rebellen hun eigen waarden

Een rebels personage heeft namelijk waarden; het zijn alleen andere waarden dan die waartegen hij zich verzet. Guy Montag uit Fahrenheit 451 leert de liefde voor boeken kennen in een omgeving waar boeken verboden zijn. Matilda (Matilda, Roald Dahl) vindt eerlijkheid belangrijk en kan er daarom niet tegen wanneer haar vader of de sadistische juf Bulstronk iemand oneerlijk behandelt. Vaak stamt de rebelsheid van het personage uit een conflict in waarden: een kernwaarde van de gevestigde orde (de tegenstander uit punt 1) is dus tegengesteld aan een kernwaarde van dit personage.

3. Acties wegen zwaarder dan woorden

Het spreekt voor zich dat jouw personage pas rebels is als hij zich zo gedraagt. Een personage waarvan telkens wordt verteld hoe rebels hij is, zonder dat dit daadwerkelijk getoond wordt, is geen goed geschreven rebel.

Maar ook in het gedrag van jouw personage wegen acties zwaarder dan woorden. Schreeuwen tegen de autoriteiten is rebels, maar acties tegen hen ondernemen is nog veel rebelser (met of zonder geschreeuw). Bovendien maakt dit het personage actiever en daarmee sterker. Laat hem dus onderduikers in huis nemen, de rijken in de maling nemen of bier drinken in de kerk. Kies wel acties die een rol spelen in het verhaal en waar een risico aan verbonden zit.

4. Denk verder dan het cliché

Bij een rebel denk je misschien aan een bepaald stereotype: een jongeman met zijn pet op en zijn middelvinger omhoog. Hij is bot maar eerlijk, zoekt altijd ruzie, luistert naar harde muziek, scheldt veel en heeft een cynisch wereldbeeld. Dit is natuurlijk een clichébeeld. Een oud vrouwtje dat naar klassieke muziek luistert, kan net zo goed een rebel zijn.

Bovendien zijn er veel meer soorten rebellen dan alleen de bovengenoemde grofgebekte, boze cynicus. Je hebt sluwe plaaggeesten zoals Robin Hood en subtielere rebellen die hun verzet verbergen of in kleine gebaren laten zien. Sommige rebellen zijn zelf niet eens bewust van hun rebelsheid: denk aan Pippi Langkous, die met haar unieke manier van denken de rust en orde van de 'gewone' mensen verstoort. Zij vindt haar eigen gedrag niet bijzonder, maar door de reacties van de omgeving wordt zij hiermee toch een rebel.