Pas op voor deze 7 veelvoorkomende contaminaties

Contaminaties zijn combinaties van twee woorden of uitdrukkingen die vermengd worden en samen een nieuwe, foute taaluiting vormen. Dit komt voornamelijk voor bij uitdrukkingen en woorden die veel overeenkomsten met elkaar hebben of synoniemen van elkaar zijn. Voor deze 7 veelgebruikte contaminaties moet je oppassen tijdens het schrijven.

1. Zich beseffen

‘Ik besef me dat ik mijn telefoon vergeten ben’  

Veel mensen zien weinig fouts aan deze zin. Toch is dit een contaminatie, namelijk van beseffen en zich realiseren.  Realiseren is een wederkerend werkwoord, waardoor je dus kan zeggen: Ik realiseer me. Beseffen is geen wederkerend werkwoord en daardoor kun je hem alleen los gebruiken: Ik besef  dat ik mijn telefoon vergeten ben.

2. Irriteren en ergeren

‘Ik irriteer me aan hem’ 

Irriteren is een werkwoord dat altijd met een lijdend voorwerp wordt gecombineerd. Iemand kan jóú irriteren, maar jij kan je niet aan iemand irriteren. Hier worden irriteren en ergeren door elkaar gehaald. Juist is: Hij irriteert mij en Ik erger me aan hem.

3. Refereren naar

‘Vergeet niet ook even te refereren naar dat onderzoek’

Iedereen snapt wat er bedoeld wordt met refereren naar, maar het is onjuist Nederlands. Refereren aan en verwijzen naar zijn hier door elkaar gehaald.

4. Onderdeel uitmaken

‘Hij maakt onderdeel uit van een grote vriendengroep’

Deze contaminatie is al zo ver ingeburgerd dat hij tegenwoordig vaak gewoon goed gerekend wordt. Toch kunnen geoefende lezers struikelen over deze contaminatie, die ontstaan is vanuit deel uitmaken van en onderdeel zijn van. 

5. Als schrijver zijnde

‘Als schrijver zijnde zou ik graag een typmachine willen hebben’

Zowel als en zijnde zeggen hier hetzelfde: in de hoedanigheid van/in de functie van. Het is overbodig om dit twee keer te benoemen. Deze uitdrukking is dan ook ontstaan uit Als schrijver... en Schrijver zijnde,. Deze laatste uitdrukking is vrij ouderwets en wordt tegenwoordig weinig gebruikt.

6. Behoort tot één van de beste

‘Zij behoort tot één van de beste schrijvers in Nederland’

 Als je deze zin eens goed onderzoekt, zul je al snel merken dat er niets van klopt. Toch gebruiken mensen deze constructie regelmatig. Hierbij worden Zij behoort tot de beste schrijvers en Zij is één van de beste schrijvers door elkaar gehaald.

7. Aan de rem trekken

‘Ik was zo moe, ik moest echt even aan de rem trekken’

Deze uitspraak is heel beeldend: je kunt aan de handrem van je auto trekken of aan de noodrem in een trein of metro. Maar deze constructie is fout en komt van aan de bel trekken (duidelijk maken dat er iets niet goed gaat) en op de rem trappen (pas op de plaats maken). 

Over de auteur

Marije Catsburg was tot 2019 webredacteur en contentmanager bij Schrijven Online en is freelance tekstschrijver. In 2017 studeerde zij af aan de Hogeschool van Amsterdam waar zij zich specialiseerde in creatief schrijven, communicatie en marketing. Ze leest en schrijft het liefst korte verhalen. Haar favoriete boek is Alle verhalen van Roald Dahl.