Is jouw personage kok of kokkin? Zo voorkom je dat beroepsaanduidingen verwarrend zijn!

Beroepen kiezen dat je personage uitoefent, het blijft lastig. Wanneer een beroep niet direct invloed heeft op het plot, lijkt een beroep soms een onbelangrijke toevoeging. Maar een goed gekozen beroep kan zelfs een figurant van meer diepgang voorzien. Hoe duid je een beroep?

---

Kok of kokkin

Veel beroepen zijn gericht op mannen. Of eigenlijk: vaak wordt er een mannelijke vorm van een beroep gebruikt voor zowel mannen als vrouwen. Een kok, manager, piloot of arts worden voor beide geslachten gebruikt. Een kok kan prima een vrouw zijn, maar toch gebruiken we het woord kokkin nauwelijks. Toch kan zo’n kleine nuance een wereld van verschil maken voor de ervaring van je lezer. Schrijf je over een kok die druk in de weer is in de open keuken terwijl jouw hoofdpersoon een belangrijk gesprek voert met een geliefde? De lezer ziet al snel een stoere man voor zich die behendig met de pannen in de weer is en bevelen in het rond schreeuwt. Hebben we het over een ‘kokkin’, dan geeft het sneller een gemoedelijk beeld waarbij de vrouw misschien geen grote lappen vlees op het vuur gooit, maar een taart aan het bakken is. Je merkt meteen een verschil in sfeer in de scène. Het beeld bij deze beroepen zal niet voor iedereen hetzelfde zijn, maar er bestaat een raadsel dat aansluit bij dit fenomeen.  

Een vader en zoon krijgen een auto-ongeluk. De vader is dood en de jongen raakt zwaargewond. Als de jongen in het ziekenhuis naar de operatiekamer wordt gebracht, roept de traumachirurg uit: ‘Ik kan mijn eigen zoon toch niet opereren!’. 

Had jij door dat de chirurg de moeder is? Veel mensen vragen zich af hoe de chirurg zijn zoon kan opereren terwijl hij dood is, omdat ze er automatisch vanuit gaan dat een chirurg een man is. 

Beroepsvrouwen

Wat te doen als je een personage een beroepstitel geeft? Er zijn drie mogelijkheden:
•    De mannelijke beroepsnaam aanhouden: buschauffeur en manager.
•    De mannelijke naam vervrouwelijken: schrijfster of profvoetbalster.
•    Een neutrale beroepsnaam bedenken: leerkracht in plaats van leraar of lerares.

Niet met alle beroepen zal het mogelijk zijn een neutrale naam te bedenken. Als jij een totaal nieuwe naam verzint, is de kans groot dat je lezer in de war raakt en uit het verhaal getrokken wordt. Welke van deze drie opties het beste is, daar verschillen de meningen sterk over. Sommige vrouwen menen dat door een beroep vervrouwelijken, het een minderwaardige ondertoon krijgt. Anderen vinden het dan weer vreemd dat een beroep automatisch toegeschreven wordt aan een man.

Beroep voor je personage kiezen

Wanneer je een beroep kiest voor je personage, wees je dan bewust van deze discussie. Iedereen tevreden houden kan niet, maar maak een keuze waar jij achter staat. 
•    Wil je dat je vrouwelijke hoofdpersonage bezig is met een boek schrijven? Denk dan na of je haar schrijver of schrijfster noemt. Of het neutrale ‘auteur’. 
•    Denk je dat er verwarring kan ontstaan in je verhaal, beschrijf dit dan. De vrouwelijke kok kan net zo goed behendig gebruik maken van de pannen en anderen opdrachten geven als een mannelijke kok. Beschrijf dit dan op een manier waarop duidelijk wordt of de persoon een man of een vrouw is en eventueel op wat voor manier het werk wordt uitgevoerd. Op die manier kan je kiezen voor het woord ‘kok’ of ‘kokkin’ zonder dat er verwarring ontstaat. 
•    Wees consequent in je keuze. Als je de ene keer jouw hoofdpersoon schrijver noemt en dan schrijfster, wordt het verwarrend en gaat de woordkeuze opvallen. Kies voor een vorm en hou dit vast.

Een perfecte oplossing voor beroepstitels voor jouw personages is er niet. Je kan de Nederlandse taal immers niet veranderen en iedereen tevredenstellen is ook onmogelijk. Wel kan je bewust omgaan de beroepsnamen voor je personages en kiezen voor een vorm waar jij je goed bij voelt.