Zo maak je een cliché origineel: de invasie

Clichés schrijf je liever niet. Geen nood! Ik help je een cliché te herkennen en je zelfs nog de goede weg in te slaan als het die kant op gaat. Daarvoor gaan we het cliché ontleden en de tekst weer terug op de rit zetten. Deze week: de invasie.

Het cliché: ze komen eraan!

Of het nu aliens of geavanceerde dinosauriërs zijn, in dit cliché komt er een wezen aan dat het bestaan van de mensheid bedreigt. En in het begin van dit verhaal wordt de wereld gewaarschuwd: als we nu geen actie ondernemen of onze manier van leven veranderen, dan gaan we er allemaal aan.

Waarom stoort dit cliché zo?

De aliens en robots komen meestal in opstand of naar de aarde omdat we onze eigen technologie niet meer in de hand hebben. Moraal van het verhaal: zet daar een rem op. En dat is dan het hele verhaal en de vijand is niet meer dan het abstracte idee van een invasie. Er is geen enkele, specifieke slechterik die bestreden kan worden. Het is ‘het systeem’ of ‘ons gedachtegoed’. Dat is te abstract om een heldenreis een heel boek lang interessant mee te houden.

De oorzaak van het cliché: ‘het systeem’

De aliens of geavanceerde computers die in dit cliché de boosdoener zijn, hebben vaak als missie om iets specifieks aan te vallen. Ze kunnen de aarde niet in een flits overnemen of laten verdwijnen. Dus richten ze hun pijlen eerst op iets specifieks. Een grote stad, de computers van ziekenhuizen… Als het maar iets waarvan de burgers kunnen zeggen: “Maar dáár blijf je vanaf.” Waardoor vervolgens mensen die elkaars bloed wel konden drinken, plotseling extreem eensgezind worden. Thematisch is het vaak te duidelijk welk systeem, gewoonte of gedachtegoed volgens de schrijver de wereld naar te knoppen helpt.
Het wordt daarmee een té aanwezig moraal om ons niet te afhankelijk te maken van computers, dat we het milieu niet moeten vervuilen, of wat dan ook.

Het cliché fiksen: naar de achtergrond

Als je een invasie volgens het cliché uitschrijft, heb je eigenlijk maar één clue, in plaats van de nodige drie. Anders gezegd: één keer gebeurt er echt iets unieks en spannends en de rest van verhaal is een ‘uitloop’ van die gebeurtenis.
Draai het eens om: zorg dat je personages al leven in een wereld onder de dreiging van een invasie van alien of computers die sneller evalueren dan wenselijk is en uiteindelijk de mensheid ‘overnemen.’  Laat ze een heldenreis meemaken in de ellende die er al is, en laat de echte ‘invasie’ dan climax op of een ander spannend moment in je verhaal voorkomen.

Als je de wereld van je personage van het begin af aan laat leven in de dreiging van een invasie laat leven, geeft dat voordelen:

• je verhaalthema krijgt ruimte en wordt niet alleen een irritant moraal
• je personages moeten zelf beseffen wat er fout is, ‘wakker worden’, dat geeft een personagegroei.

Als de invasie het grootste gedeelte van het verhaal dreigend, maar niet acuut is, is het des te spannender als het moment dan daar is. Ook omdat je personages dan al met de omstandigheden zijn meegegroeid en realistischer aanvoelen dan wanner ze meteen tot actie kunnen overgaan als er onmiddellijk gevaar dreigt.  

Tip voor het verminderen van het cliché

Of het nu het genre is of het begrip: een invasie wijst op iets dystopisch. Ga bij jezelf na wat de invasie die in je boek staat te gebeuren zo eng of dystopisch maakt. Wil je ontdekken wat er gebeurt als mensen geen zeggenschap meer hebben? Wanneer natuurlijke hulpbronnen opraken?  Probeer goed af te kaderen wat er zo eng is aan de invasie. Als ‘algemene angst en wanhoop’ je uitgangspunt vormen, wordt je verhaal makkelijker cliché.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen. Ze geeft ook een cursus dialogen schrijven.