Wat als je personage niet aan verwachtingen voldoet?

Zoveel personages, zoveel uitwerkingen. In de tipreeks ‘Wat als?’ worden er veelvoorkomende scenario’s die personages overkomen onder de loep genomen. Zo leer je een algemeen gegeven uit te werken op een manier die perfect bij jouw unieke personage past. Deze week: Wat als je personage niet aan verwachtingen voldoet? 

---

Wie verwacht er iets? 

Inclusief schrijven wordt steeds populairder en kan het zijn dat je over een personage schrijft dat tot een bepaalde minderheid behoort of iets unieks doet. Toch zijn er nog een aantal associaties die je bijna automatisch maakt, omdat je van een bepaald standaard of ‘startpunt’ uitgaat. Als niet aan dat standaard wordt voldaan, moet je meestal toch even schakelen. Denk aan:
•    De rijke zakenman is geen meedogenloze handelaar;
•    De mooie vrouw geeft niets om uiterlijk vertoon;
•    Een sterke man durft openlijk te huilen. 

Of dit wenselijk is, is een aparte discussie betreft inclusief of zonder clichés schrijven, maar hou er rekening mee dat lezers dit soort ‘eerste associaties’ vaak zullen hebben en je dat niet kan negeren.  

Als je dat weet, kan je je gaan bedenken:
Voldoet je personage niet aan de verwachtingen van de lezer, zoals zonet beschreven, of zijn de andere personages in het verhaal zelf niet tevreden met iets wat je personage doet of is? 

---

✅ Diversiteit in fictie

Diversiteit is een hot topic. Ook in uitgeefland. Maar hoe ga je daarmee om, als schrijver? Benadruk je dat een personage ‘anders’ is? Of doe je dat juist niet, om te laten zien dat ‘anders zijn’ niet automatisch betekent dat je ongelukkig bent met je ‘anders zijn’? Wij spraken erover met een uitgever en twee auteurs. Je leest het in Schrijven Magazine editie 5 van 2021! 

JA GRAAG!     IK GEEF SCHRIJVEN MAGAZINE CADEAU

---

Verwachtingen van de lezer

Als het je lezer is die bepaalde verwachtingen heeft waaraan je personage niet voldoet, dan hoeft je niet al te veel aan je personage of verhaal zelf te sleutelen. Je zal wel extra aandacht moeten besteden aan dit speciale aspect van je personage. Zo kan je lezer de beweegredenen van je personage beter begrijpen. In het geval van iets waar je personage niet voor kiest (een bepaalde ziekte of een geaardheid, bijvoorbeeld) kan je de lezer helpen dit gegeven beter te begrijpen en vertellen wat daarbij komt kijken, of wat er kan gebeuren. Overdrijf dat niet, want dan kan je personage een moraalridder worden of saaie docent lijken.

Archetypen en heldenreis combineren

Als de omgeving van je personage problemen met hem heeft vanwege bepaalde verwachtingen, kijk dan eens goed naar de archetypen van Carl Jung. Deze verdeling van persoonlijkheidstypen is een goede basis om het doen en laten van je personage op te baseren. Als je personage tegen verwachtingen moet knokken, is het handig om hem het archetype held, ontdekker, schepper, magiër of rebel te geven als je wil dat dit conflict de aandacht krijgt. Deze archetypen hebben als uitgangspunt dat ze een uitdaging aangaan of ze een verandering in een systeem teweeg willen brengen. Dan sluiten persoonlijkheid en de heldenreis mooi op elkaar aan.  

Wat wil jij bereiken?

Hoewel dat niet per se hoeft, is de kans groot dat je dit personage hebt gekozen om iets onder de aandacht te brengen. Schrijven is een prachtig middel om op die manier een mening te verkondigen of een discussie op gang te brengen. Blijf ervoor waken dat je personage geen moraalridder wordt. Dat heeft namelijk twee grote nadelen: 
•    Tijdens het lezen wordt je lezer uit het verhaal gehaald omdat je mening er te dik bovenop ligt.
•    Als men over je boek gaat praten, vergroot dat de kans op een eindeloze discussie over je mening en niet over je boek zelf. 

Dat is jammer, want je hebt zo hard aan je bóek gewerkt… 

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de ondernemersschool.