Waarom films en series kijken zo nuttig is voor schrijvers

Dat het belangrijk is om veel te lezen, daar zullen de meeste schrijvers het over eens zijn. Maar ook door het kijken van series en films, steek je veel nuttige dingen op. Wat precies? Dat ga ik in dit artikel bespreken. Jouw Netflix-avondjes en bioscoopbezoeken worden straks één grote leerschool! 

---

Schrijf krachtige scènes

Eén manier waarop films en series mij hebben geholpen met schrijven, is door mij te leren wanneer ik mocht stoppen. Toen ik mijn debuutroman aan het schrijven was, had ik namelijk de neiging om te volledig te willen zijn. Ik wilde bij wijze van spreken niet alleen het bezoekje aan het restaurant, maar ook nog de wandeling naar huis, het uitrekken van de jassen en het tandenpoetsen voor bedtijd beschrijven. Door de scène even voor mij te zien als een filmscène, kon ik dit makkelijker loslaten. Series en films bestaan eigenlijk ook maar uit losse, korte fragmenten. Ze zijn op zo’n manier samengevoegd dat het geheel coherent lijkt. Elke scène heeft een bepaalde functie en climax. Wanneer deze is volbracht, hoeven er niet ook nog tanden gepoetst te worden.    

Niet-chronologische vertellingen

De meeste series en films zijn niet (volledig) chronologisch. De maker gebruikt flashbacks, flashforwards, ellipsen (tijdsprongen), tempowisselingen en andere verteltechnieken. 
Sta eens stil bij de functie en het effect van zo’n wisseling in tijd. Leer je iets nieuws over een personage? Krijg je achtergrondinformatie, die je later nodig hebt? Wordt er een spanningsboog gecreëerd of juist afgerond? 
Daarnaast is het ook leerzaam om te kijken hoe bepaalde scènes aan elkaar gekoppeld worden. Hebben ze een gemeenschappelijk thema? Is er een object of handeling die in beide scènes centraal staat?

De binnenwereld visueel maken

Bij het schrijven van een boek kun je, als je wilt, uitgebreid uitweiden over de innerlijke wereld van je personage. Je kunt elke emotie en dynamiek beschrijven en bevragen. 
Op beeld is dit anders: tenzij er een voice-over is, moeten innerlijke belevingen visueel gemaakt worden. Deze skill is ook voor schrijvers van belang. Het helpt je emoties en sferen op de lezer over te brengen, in plaats van ze uit te leggen. 
Een goed en duidelijk voorbeeld hiervan is een scène uit James Camerons Titanic (1997). Hoofdpersonage Rose staat in dit verhaal onder grote druk van haar moeder om met een rijke man te trouwen en zo haar familie te redden. Terwijl Rose aangekleed wordt, spreekt haar moeder haar toe. Die doet dit aanvankelijk niet eens op een luide toon, maar door de kracht waarmee ze aan het korset van haar dochter rukt, krijg je het als kijker al benauwd. Rose krijgt – letterlijk en figuurlijk – steeds minder lucht.   

De aard van je personage

Ook op het gebied van personages kun je uit films en series veel interessante dingen halen. Subtiele scènes of handelingen, kunnen je iets over de aard van een personage leren zonder het daadwerkelijk te zeggen. Een voorbeeld uit een vroege aflevering van de meesterlijke serie Breaking Bad: We zien één van de hoofdpersonages - de jonge drugsdealer Jesse Pinkman - gehurkt op straat zitten. Met een bijna kinderlijke fascinatie bestudeert hij een kever die over het asfalt loopt. Het volgende moment komt een van Jesse’s vrienden - een andere dealer - aan en trapt het insect direct plat. Deze scène illustreert eigenlijk al meteen de aard van Jesse: hij is een zachtaardige ziel in een bikkelharde wereld. 

Karakterontwikkelingen en -dynamieken

Kleine verhaallijntjes en handelingen spiegelen ook karakterontwikkelingen. Bijvoorbeeld door een personage op een onverwachte manier te laten reageren. Dit zien we bijvoorbeeld in The Office US. Receptioniste Pam, een erg bescheiden personage, hoort één van haar collega’s over haar praten. Ze beseft dat ze wordt gezien als een grijze muis, terwijl ze eigenlijk veel meer in haar mars heeft. 
In een scène die later volgt zit Pam in een bar en krijgt een verkeerde bestelling. Ze twijfelt even, maar stuurt deze dan terug. Dit is een reactie die niet bij haar confrontatie mijdende aard past, maar die laat zien dat er een verandering is ingezet.  
Op dezelfde manier kan de dynamiek tussen verschillende personages veranderen. In de serie Mad Men klimt de jonge vrouw Peggy Olson op van secretaresse naar vooraanstaand copywriter. In een kleine komische scène wordt ze door één van haar voormalige bazen gesommeerd koffie te halen. Peggy antwoordt met een nonchalante ‘nee’ en haar voormalige baas accepteert het. Een eenvoudige interactie waaruit blijkt hoever Peggy’s personage is gekomen.

Meer weten?

Ik zou nog pagina’s vol willen schrijven over interessante verhaaltechnieken uit films en series, maar natuurlijk kun je het ook zelf ontdekken. Verdiep je in de kunst van het scenario schrijven en bekijk filmanalyses van jouw favoriete films. Je zult er zeker iets aan hebben! 

Over de auteur

Lotte Petersen (1993) is boekhandelaar en schrijver. Zij studeerde literatuurwetenschap en werkte enkele jaren als journalist en copywriter. In oktober 2021 verschijnt haar debuutroman ‘Een verrukkelijk fiasco’ bij HarperCollins. Lotte is aangesloten bij literair agentschap Sebes & Bisseling en werkt momenteel aan roman nummer 2.