Schrijven vanuit je hart

Schrijftips zijn cruciaal om te leren schrijven, maar je kunt er ook onder bedolven raken. Het gevolg: je schrijft met je hersenen, niet meer met je hart. Met deze schrijftips leer je beide manieren te beheersen.

Valkuil - te veel schrijftips

Je hebt net een reeks tipartikels achter de rug en je bent goed op weg in het eerste hoofdstuk van je roman. De titel van het hoofdstuk is pakkend, de eerste zin zit grammaticaal prima in elkaar en de alinea’s volgen elkaar logisch op. Op het eerste gezicht is hier niks mis mee. Toch ontbreekt er iets.

Veel bekende auteurs zijn groot geworden omdat ze schreven met gevoel, en niet omdat hun verhalen grammaticaal uitstekend waren. De tekst moet emotie uitstralen om de lezer te vangen. Als je te streng de regels volgt, schiet je dat doel voorbij. Dan maar geen schrijftips lezen? Jawel, maar hanteer ze in combinatie met jouw gevoel.

Schrijven vanuit je hart

Grammaticale regels, stijlregels en schrijftips zijn cruciaal om te leren schrijven, maar tijdens het schrijven van je eerste versie kun je de teugels wat laten vieren. Als je begint met schrijven, denk dan aan het volgende:

• Wat wil je bereiken? Sta stil bij het doel van de scènes die je schrijft. Wil je bijvoorbeeld angst overbrengen, of juist humor? Probeer je in te leven in het hoofdpersonage en schrijf op hoe jij denkt dat hij of zij reageert op de situatie.

• Laat het gaan. Denk niet na over hóe je het gaat schrijven. Schrijf wat je wíl vertellen. Sta gaandeweg niet stil bij spellings- of grammaticale fouten. Bewaar dat voor later.

• Schrijf alleen wat belangrijk is voor de plot. Er zijn altijd scènes die minder interessant zijn om te schrijven. De woorden vloeien niet meer en je staat bij elke zin stil om te bedenken wat de volgende zin wordt. Bedenk op zo’n moment of de scène noodzakelijk is voor het verhaal. Zo niet, schrappen.

Herschrijven vanuit je hersenen

Zodra je klaar bent, ligt er een rauwe versie van jouw verhaal waar de emotie van af spat. Nu kun je aan de slag met de fouten en onjuistheden die er tijdens het schrijven in zijn geslopen. Tijdens deze herschrijfronde ga je weer helemaal door je verhaal heen en denk je juist na over stijl en grammatica, niet over emotie. Die emotie slijp je als het ware bij. Zodra je aan deze ronde begint, denk dan aan het volgende:

• Laat je werk liggen. Al is het maar een paar dagen. Na die pauze heb je een frisse kijk op je werk en kun je hobbelige stukken weer strak trekken.

• Print het verhaal. Lezen vanaf een beeldscherm is vermoeiend. Bovendien zie je veel meer fouten als je het stuk voor je neus op papier hebt. Ook kun je stukken naast elkaar leggen om ze te vergelijken in het geval van consistentieproblemen.

• Pas op voor herhaling. Sommige woorden brengen veel emotie teweeg. Bedenk echter dat dit veelal persoonlijk is. Lezers zullen wellicht andere betekenissen aan de gevoelswoorden koppelen. Herhaal dus niet te veel, maar probeer synoniemen te vinden.

• Vraag om feedback. Aan vrienden, familie of proeflezers. Stel gerichte vragen. Komt de emotie over? Zo nee, waarom niet? Wat gaat er mis en wat is de oplossing?

Wees dus niet terughoudend met emotie in de eerste versie. Lezers zullen het juist prijzen als je jezelf kwetsbaar opstelt. En als een scène te persoonlijk wordt, kun je het nog altijd aanpassen tijdens de herschrijfronde.

Door: Reinoud Schaatsbergen