Pagina’s in de ochtend

Facebook of Twitter, Issuu of een blog, een e- of audioboek, youtube of snapchat, … de schrijver van vandaag heeft keuze uit een reeks digitale kanalen om zijn nieuwe teksten dichter bij een potentiële lezer te brengen. Dat was ooit anders. Vroeger gaf je regulier uit of niet, op die enkeling na die het in eigen beheer probeerde.

Het schrijven zelf gebeurt echter al eeuwen op dezelfde manier met pen en papier. Verander de pen in een klavier, het papier in een computerscherm en je hebt een vrij goed beeld van de schrijver van 2016. Het is dan ook niet vreemd dat boeken over de kunst van het schrijven de tand des tijds prima doorstaan. Een goed voorbeeld daarvan is Becoming a Writer van Dorothea Brande, een boek uit 1934.

Een stem en discipline

Brande, een Amerikaanse schrijfster, redactrice en schrijfdocente kiest er bewust voor om geen schrijfboek te maken waarin wordt voorgeschreven hoe je geloofwaardige personages creëert of een intrigerend plot construeert. Een student creatief schrijven heeft volgens haar aanvankelijk (nog) geen nood aan technische schrijftips.

In de eerste plaats stimuleert ze haar leerlingen om op zoek te gaan naar een eigen stem en een schrijfdiscipline. Zonder eigen stem voeg je niets wezenlijks toe aan de literaire canon. Zonder schrijfdiscipline krijg je geen verhaal op papier.

Morning pages

Een van Brande’s schrijfopdrachten is morning pages, in een letterlijke vertaling betekent dat zoiets als ochtendpagina’s. In Becoming a Writer klinkt de opdracht als volgt:

... wil je ten volle gebruik maken van de rijkdom van je onderbewustzijn, dan moet je leren om makkelijk en vlotjes te schrijven wanneer dat onderbewustzijn zich aan je openbaart. De beste manier om dit te doen is om een half uur of een uur eerder dan gewoonlijk op te staan. Zo snel als mogelijk - en zonder praten, zonder de krant te lezen, zonder het boek open te slaan dat je de nacht voordien opzij hebt gelegd - beginnen te schrijven. Schrijf alles op wat in je hoofd opkomt:

• je droom van de voorbije nacht, als je je die nog kunt herinneren; 
• de activiteiten van de vorige dag, een gesprek, echt of ingebeeld; 
• een onderzoek van je bewustzijn.

Een geruisloze verbeelding

Dankzij die ochtendpagina’s vangt een schrijver twee vliegen in één klap: hij leert zijn eigen stem kennen én werkt aan zijn schrijfdiscipline.

Door het boek heen benadrukt Brande het belang van het exploreren van je onderbewustzijn en je dromen. Daarin schuilt volgens haar de kiem van het verhaal dat je wilt vertellen. Becoming a Writer is mede daardoor een pleidooi voor de kracht van de verbeelding geworden.

De schrijfdiscipline die Brande voorstaat, bestaat eruit dat je schrijftijd in je agenda plant en vervolgens op die momenten ook echt gaat schrijven. De ruis van de buitenwereld laat je aan de deur van je schrijfkamer achter. Elk vorm van ruis, hoe zacht die ook mag zijn, maakt het je moeilijker om met jezelf en met je verhaal in contact te komen.  

How-to or not to how-to

Met Becoming a writer levert Dorothea Brande een onconventioneel, maar erg waardevol schrijfboek af dat lak heeft aan de huidige how-to trend. Ze moedigt de beginnende of vastgelopen schrijver aan om vooral zelf te ontdekken wat voor hem werkt. Daarmee focust ze zich op een fase van het schrijverschap die de meeste schrijfdocenten en -boeken overslaan.

Aan de hand van enkele eenvoudige opdrachten zet Brande je aan tot experiment. Enkel dan leer je je eigen stem kennen en weet je welk verhaal je wilt vertellen. Als je daarin bent geslaagd, vind je het vanzelfsprekend om voor je schrijfproject tijd in je agenda vrij te maken. Niemand anders kan dat verhaal immers in jouw plaats neerpennen.

Door Ward Mertens

Ward Mertens volgde les aan de SchrijversAcademie Antwerpen. Sinds 2013 maakt hij deel uit van de redactie van het literaire tijdschrift Gierik & NVT. Ward Mertens schrijft op wardmertensschrijft.blogspot.be.