Hoe gebruik je autobiografisch materiaal in verhalen?

Schrijvers Francine Prose en Leslie Jamison geven schrijftips over het gebruiken van autobiografisch materiaal voor literair werk.

‘Deze vraag is me al zo vaak gesteld,’ zegt Francine Prose. ‘Dat ik ervan uit ga dat de wereld vol zit met schrijvers die zich afvragen hoe Thanksgiving zal zijn nadat ze een licht gefictionaliseerde versie van familiedrama’s publiceren.’  

Wees voorbereid op de gevolgen

Prose’s advies is: ‘Schrijf wat je wil. Mensen herkennen zichzelf zelden terug op een pagina en als ze zichzelf herkennen, zijn ze vaak gevleid dat een schrijver aandacht aan ze heeft besteed. Toch moet het per geval  worden bekeken.’

Het kan ook de verkeerde kant op gaan. In Mary McCarthy’s boek The Cicerone wordt Peggy Gugenheim, een belangrijke verzamelaar van moderne kunst, neergezet als Polly Grabe, een oude, verwende slet die tuinbeelden verzamelt. Gugenheim herkende zichzelf en was niet gevleid. Het duurde jaren voordat de twee vrouwen weer vrienden waren.

Daarnaast kan je schade doen aan de personen die je beschrijft in je verhalen, waarschuwt Leslie Jamison. ’De persoon kan het idee hebben dat zijn leven van hem af wordt gepakt, wordt opgeofferd op het altaar van de kunst en teruggegeven op een afschuwelijk vervormde maar nog steeds herkenbare manier.’

Laat je kinderen erbuiten

‘Het enige waar je altijd mee op moet passen, zijn je kinderen. Ouders moeten hun kinderen beschermen.’ Prose heeft wel eens haar kinderen gebruikt in haar verhalen, maar ze was altijd voorzichtig. ‘Toen we onze kat waren verloren, tekende een van mijn zoon obsessief katten totdat de kat terugkwam. Ik denk niet dat hij het erg vindt dat anderen dat weten.’

Laat je niet beperken door de waarheid

Schrijver Leslie Jamison ziet autobiografisch materiaal niet als iets wat één op één kan worden gebruikt in een verhaal. ‘Een te autobiografisch verhaal kan je beperken doordat je er te veel van verwacht. Het is zelden dat je trouw bent aan de waarheid én een artistiek meesterwerk produceert.’ Als je echte gebeurtenissen gebruikt, kan je ze best vervormen of omkeren. Je kan een wens in vervulling laten gaan, maar ook een hypothetische catastrofe teweegbrengen.’

Zo heeft Jamison veel autobiografisch materiaal gebruikt in haar boek, maar ziet ze het niet als een autobiografie . ‘Er was eens een verhaal over een meisje dat erg verdrietig was. Ik was ook erg verdrietig.

Ze gebruikte mannen om zich beter te laten voelen, net zoals ik. Het verhaal eindigt met dat het meisje een zwarte leren bank aan een man geeft die ze al een tijd had genegeerd. Hij had ooit gezegd dat een zwarte leren bank precies was wat hij altijd al had willen hebben.’

De man kreeg ook in het echte leven een zwarte leren bank, maar het zit toch wat ingewikkelder: ‘Mijn zus verhuisde en zij liet de bank achter bij de garage waar hij werkte. Ik wist niet eens dat ze het had gedaan totdat hij me belde. Hij was ontzettend dankbaar.’

Wat als zij hem de bank had gegeven? Wat als ze de persoon was die vrijgevig werd in plaats van vrekkig door pijn. ‘Zodoende schreef ik een verhaal. Een fictief terrarium waar die mogelijke versie van mij kon gedijen.’

Toch is dat niet genoeg voor Jamison. ‘Het roept altijd de afwezigheden op het podium. Als ik over de bank lees in dat verhaal, dan zie ik geen troost of herstelling, alleen het geschenk dat ik niet gaf, het gebaar waar ik de lof voor kreeg, maar wat ik nooit heb gedaan.’

Bron: www.nytimes.com/2014/04/27/books/review/is-it-ok-to-mine-real-relationships-for-literary-material.html?ref=books