Hoe ga je de roman herschrijven?

De ruwe versie staat en het herschrijven kan beginnen. Wilma van den Akker publiceerde kortgeleden haar roman ‘Een veilige plek’. Lees hier haar adviezen voor het schrijven van een roman. Deel twee gaat over het uitwerken van je ideeën.

 

---

Uitwerken en afstand nemen

Je bent begonnen met bagger, hebt het idee voor je roman in schema gezet of een allereerste ruwe versie geschreven. Hoe ga je nu verder? Hoe maak je van dit rommeltje een goed lopend en meeslepend verhaal? Hier begint het echte schrijven. Dat is vooral hérschrijven. Het ongecensureerd schrijven is voorbij, je gaat nu behouden wat je kunt gebruiken en schrappen wat je verhaal niet verder helpt. Sommige passages en hoofdstukken blijken op een andere plek beter te passen. Het grote gepuzzel en geschuif is begonnen.

In ‘Een veilige plek’ heb ik diverse verhaallijnen verwerkt: de ervaringen van maatschappelijk werkster Mara in een Blijf-van-mijn-lijfhuis, een aantal verhalen van haar cliënten én gebeurtenissen uit het privéleven van Mara. Al die verhaallijnen moesten worden aangekleed met handelingen, dialoog en interessante details. Je personages en hun onderlinge relaties moeten tot leven komen. Vaak is het een goed idee om in scènes te schrijven. Aan de hand van die scènes laat je zien hoe conflicten ontstaan en hoe ze zich ontwikkelen. Conflicten, openlijk of onderhuids, zijn onmisbaar voor de spanning.

Het belangrijkste advies dat ik je kan geven, is: neem na elke complete versie even helemaal afstand. Daarna kijk je er weer met ‘verse ogen’ naar. Met een zekere afstand in de tijd én wanneer je hardop leest, merk je meteen waar het wringt. Je struikelt over kromme zinnen en vage formuleringen. Dubbele en andere overbodige woorden vallen op. 

Doseer vertonen en vertellen 

Hier lees ik een fragment voor waarin ik vooral dialoog gebruik om de spanning te laten zien tussen Mara en haar leidinggevende. Het gebruik van visuele beschrijvingen en dialoog ligt voor de hand, maar we hebben meer mogelijkheden. Gebruik eens andere geluiden dan gesproken tekst, beschrijf een geur, smaak of tactiele ervaring. Weet wanneer het effectief is om te ‘vertonen’ wat er in een concrete scène gebeurt en wanneer je wat meer vertelt of toelicht. Echt uitleggen wat er gebeurt in een scène is zelden een goed idee. Lezers trekken graag hun eigen conclusies.

‘Vertellen’ is lang taboe geweest in het schrijfonderwijs, maar dat is inmiddels achterhaald. Je verhaal hoeft niet van het ene zintuiglijke detail naar het andere te springen. Het is zaak om te doseren tussen beide manieren van schrijven. ‘Vertellen doe je om te versnellen’ is een van mijn vuistregels. Als er bijvoorbeeld een jaar tussen twee verschillende scènes verstrijkt, kun je dat rustig in een paar zinnen toelichten. Afwisseling en dosering zijn hier sleutelbegrippen. 

Krijg plezier in herschrijven

Zoals ik hierboven al schreef: laat elke afgeronde versie van je manuscript even liggen tot je er voldoende afstand van hebt. Lees het daarna door en herschrijf tot een betere versie. Wees niet te snel tevreden. Laat in deze fase je innerlijke criticus toe en leer plezier te hebben in herschrijven. Voor veel beginnende schrijvers is herschrijven een struikelblok, maar je komt er niet doorheen zonder doorzettingsvermogen. Ik ben zelf de tel kwijtgeraakt van het aantal versies, maar was blij met elke verbetering in het verhaal.

Na een aantal keren herschrijven merkte ik dat ik vastzat. Er was een verhaal, maar ik wist dat het nog niet goed genoeg was. Om erachter te komen welke ingrepen nodig waren had ik echt verse ogen nodig, een deskundige in manuscriptbegeleiding. Ik kwam terecht bij Lex Jansen van Magonia. Ik vertel daar meer over in de volgende aflevering. 

Over de auteur

Wilma van den Akker is de auteur van ‘Een veilige plek’. Meer over het boek?