De kracht van de verbeelding

Veel beginnende schrijvers beschrijven te veel in hun werk. Ze strooien royaal met de emoties, gevoelens, gedachten en achtergronden van de personages. In de meeste gevallen werkt het beter om de zielenroerselenen en belevenissen van je personage te laten blijken uit scènes. Dat zijn scènes waarin zich situaties voordoen die betrekking hebben op dat specifieke gevoel of gebeurtenis. Een sterk stijlmiddel is om door middel van een omweg deze zaken aan het licht te brengen. Om dit te bewerkstelligen kun je gebruikmaken van de verbeelding.

---

Het direct beschrijven van wat er speelt

Laten we een voorbeeld nemen van een stukje proza waarin het gebruik van de verbeelding afwezig is. Stel dat je wil schrijven over het rouwproces na het overlijden van de wederhelft van je personage. In dit geval heet de hoofdpersoon Maria. Er zijn talloze manieren om dit te beschrijven, vooral als je gebruik maakt van verbeelding. Mocht je dit niet toepassen, dan krijg je een tekst waarin de emoties precies en direct beschreven worden.

Een voorbeeld hiervan is: ‘Maria schreeuwde in het luchtledige: “Hoe heeft dit in vredesnaam kunnen gebeuren?” Stampend van woede raasde ze door de kamer. Even later kwamen de tranen van verdriet terwijl ze zich liet ze zich vallen op de bank.”

Bij het analyseren van dit stukje tekst vallen er een aantal dingen op. Allereerst kunnen we stellen dat de emoties van de hoofdpersoon direct en met ‘lege woorden’ worden beschreven. Woorden als: ‘Schreeuwde’, ‘stampend’, ‘woede’, ‘raasde’, ‘tranen’, ‘verdriet’, zijn voorbeelden van die lege woorden. Lege woorden missen een bepaalde specificatie. Hoe weten we wat het gevoel ‘woede’ betekent voor Maria? Dat zij woedend is, is niet per definitie relevant. Waar je als lezer benieuwd naar bent, is hoe deze woede zich manifesteert. Wat betekent dit gevoel voor Maria, wat wil de auteur met deze woorden vertellen?

We kunnen dus de conclusie trekken dat allemaal directe indicaties voor een bepaalde emotie (in dit geval hebben we het natuurlijk over woede en verdriet) zijn. Het gevolg van deze directe indicaties is dat er weinig te raden overblijft voor de lezer. Hij krijgt alles voorgeschoteld, opgedrongen en tegelijkertijd blijft het beeld dat de lezer zou moeten krijgen onduidelijk.

Over de verbeelding

Een belangrijk aspect van de verbeelding is dat je tussen de regels door de emoties van het personage kunt lezen. Als je wil schrijven over rouwgevoelens, zoals getracht bij Maria, is het helpend om daar beelden bij te verzinnen.

Ga uit van de intelligentie van de lezer door de tekst bijvoorbeeld op deze manier te schrijven: “Maria slofte naar de keuken en trok de koelkast open. De koelkast haperde een beetje. Ze staarde naar de sperziebonen, de sukadelapjes, er lag nog een stukje pizza in zilverfolie. Na een aantal seconden sloot ze de koelkast weer.”

In dit stukje tekst wordt er meer gebruikgemaakt van het stijlmiddel verbeelding. De lusteloosheid van Maria komt sterker nu naar boven, zonder dat we emoties direct benoemen, krijgen we een beeld van haar gemoedstoestand. Eén beeld is meestal niet genoeg om de complexiteit en gelaagdheid van gevoelens als rouw (en de consequenties van deze gevoelens) over te brengen. Op het moment dat er een ketting ontstaat van interessante beelden en scènes, is de uitkomst dat we Maria als een rouwende vrouw zien, die op haar eigen unieke manier met het verdriet omgaat.

Over de auteur

Anna Strijbos heeft een filosofie-achtergrond aan de UvA. Momenteel verkent zij de uitgeverswereld tijdens een stage bij uitgeverij Atlas Contact op de redactie non-fictie en business contact. Ook geeft zij de online schrijfcursus ‘Ontdek je schrijftalent’. 
Daarnaast houdt zij zich bezig met het schrijven van proza en poëzie. Haar gedicht Rouwend werd eerder gepubliceerd in de literaire bijdrage van Schrijven Magazine: Alice. ‘De Zelfloze’, Anna’s debuutroman in wording, werpt een introspectieve blik op de giftige dynamieken binnen groepsverband. Door deze achtergrond heeft zij een perfecte beheersing van de Nederlandse taal en lukt het haar om op een nauwkeurige manier manuscripten te analyseren.